سخن از عباس (ع) است، از ابوالفضل، از باب الحوئج، سخن از انسانی که بانبرد تاریخی خود عالیترین قلل رشادت وشهامت را به زیر گام خود گذارد، همان انسانی که توان رزمی خود را در صحرای کربلا به معرض نمایش گذاشت ودشمن زبون از آنهمه شجاعت و شهامت یکه خورد، چه بنویسيم و چه بگویيم از عباس (ع)، مگر قلم را توانای نوشتن است. از کسی که فرزند برومند امیرالمؤمنین (ع) است، آیا می توان طی چند سطری حیات شخصیتی چون حضرت عباس (ع) را به رشته تحریر در آورد:
ای امیری که علمدار شه کرب و بلائی
اسد بیشه صولت[1] پسر شیر خدایی
من چه خوانم بمدح تو که اصل مدیحی
من چگویم به ثنای تو که تو خود عین ثنایی
******
حضرت عباس بن علی در سال 24 هجری قمری (و بقولی 26 ه. ق) در چهارم ماه شعبان از سیده ای بنام ام البنین[2] (فاطمه) بود که سه برادر دیگر به نام های جعفر، عبدالله، عثمان از همین مادر داشتند.
حضرت عباس نه تنها در دامان شخصیتی همچون علی (ع) که عالیترین نمود معنویت، عبادت، علم، شجاعت و تقوی در عصر خویش و اعصار آتی پرورش یافته بود، بلکه برادرانی همچون امام حسن (ع) امام حسین (ع) و خواهری چون زینب بزرگوار(س) را در کنار خود داشتند، طبیعی است که از چنین بیت الهی و خانواده ای نمونه فرزندانی تربیت خواهند یافت که همچون پدر با ایمان و دارای خصوصیات و مشخصاتی بارز و بی نظیر او باشند.
حضرت عباس(ع) را باید قادرترین و اکبر جنگجویان واقعه عظیم کربلا دانست(پس از حسین(ع)) چراکه وی علمدار این قیام خونین بود و میدانید که پرچم نبرد را در میدان حرب بدست کسی می سپارند که : «امین تر» از همه، « شجاعتر» از همه، «بی باکتر» از دیگران و «قدرتمندترین» لشگریان باشد و حضرت عباس(ع) شایسته ترين لشکر در علمداری آن قیام تاریخی بود.
گذری بر القاب حضرت عباس(ع)
از آنجائیکه القاب معمول و کنایه مشهور بیانگر شخصیت انسانی و نمودی است از چگونگی زندگی اجتماعی و فردی اشخاص، لذا در این قسمت با شمردن و یادآوری بعض القاب حضرت می توان با قطره ای از اقیانوس زندگی پر افتخارشان آشنایی پیدا نمود:
1ــ ابوالفضل ــ گرچه حضرت عباس (ع) را بدلیل داشتن فرزندی بنام (فضل) از سیده ای بنام لبابه[3] بدین نام می خوانند لکن نباید از نظر دور داشت که این امامزاده در خانواده «فضل» و دانش تربیت یافته و قطعاً خود دارای علم و دانش فراوان بوده اند چرا که تربیت یافتگانی همچون سلمان، ابوذر، مقداد، مالک اشتر و دهها مانند آنان از مکتب علی (ع) که درجات اعلایی از علم و معرفت وفقه را دارا بودند هیچ بعید نیست که عباس بن علی نیز از مقامات علمی و سیاسی و دینی والد معظم خود بهترین درسهای «فضل» را آموخته باشد چون دانش پژوهی که در صحنه «عمل»و «آزمایش» با سربلندی از امتحان خود بدر آید و امام صادق (ع) در حق عباس (ع) فرمودند: کان عمنا العباس نافذ البصیره صلب ایمان جاهد مع اخیه الحسین و ابلی بلاء احسناً و مضی شهیداً.[4]
عموی ما عباس دارای بصیرت نافذ بود و از دوراندیشی بنحو کافی برخودار بود ودر راه حق در معیّت برادر خود حسین(ع) مبارزه و جهاد نمود تا بدرجه شهادت نایل آمد و باین ترتیب آزمایش خوبی داد و به بهترین وجه از عهده آن برآمد.
2ــ قمر بنی هاشم: از القاب معروف و بایسته حضرت عباس (ع) است که هم بدلیل چهره نورانی و سیمای درخشنده و پرفروغ و قدرت بدنی آشکار و هم به سبب مکارم اخلاقی و صفات عالیه خاص خاندان رسالت که همچون قرص تابنان ماه دروجود حضرت نمودار بود بدین صفت موصوفند.
3ــ ابوالقربه[5] ـــ صحرای سوزان جزیرة العرب بدلیل و فور و شدت گرما و قلت آب زبانزد عام و خاص است و تشنگی و تشنگان در این سرزمین فراوان یافت می گردد و ابوالفضل(ع) با شهامت های خود چه در دوران زندگی و چه در قیام کربلا به« سقا» و آب رسان مشهور است تا آنجا که در مسیر رساندن آب از فرات به خیمه گاهها بود که شربت شهادت نوشید.
آنزمان که ناکسان دست راستش را قطع نمودند در حالیکه مشک آب بدست چپ می گرفت، فرمود: والله ان قطعتموا یمینی ـــ انی احامی ابدا عن دینی ــ و عن امام صادق امینی ــ سبط البنی الطاهرا لامینی. شما که دست راست مرا قطع کردید بدانید که دست از حمایت دین برنخواهم داشت و از پشتیبانی حسین (ع) نواده گرامی رسول اکرم کمترین تزلزلی را به خود راه نمی دهم. و آن زمانی هم که دست چپشان را نیز قطع نمودند در حالیکه جملات مهیّجی می خواند مشک آبرا به زیر بدن خود گذاشت تا از تیرش دشمنان در امان بماند اما...
امّا دشمن نابکار با وارد کردن ضربات دیگر بر پیکر مبارک حضرت مشک را نیز سوراخ نموده و در این حال حسین (ع) را متوجه خود گردانید امّا پس از دیدار آخر با برادر و رهبر خود در حالیکه خود از رود پر آب فرات برگشته بود در حال تشنگی به دیدار خدای سبحان شتافت.
4ــ باب الحوائج ــ از دیگر القاب آن حضرت است که به سبب بر آوردن حاجات نیازمندان چه در زمان حیات و چه بس از شهادت بدین لقب مشهود گشته اند، و این کلمه نمایانگر غایت فتوت و بلندی طبع آنحضرت است که چه بسا در عین حال نیازمندی خویش در رفع نیاز دیگران می کوشیده اند. باب الحوائج مادعته مروعة فی حاجة الا و یقضی حاجتها [6]
5ــ عبد الصالح: بنده نیکوکار خدا: حضرت ابوالفضل ؛ این لقب بزرگ را امام جعفر صادق (ع) به ایشان عطا فرمود چنانکه در زیارت نامه حضرت می خوانیم:
السلام علیک ایها العبد الصالح
6ــ حامل اللواء ــ پرچمدار
پرچم نشانه حاکمیت فرهنگ و ملیت ملتها ست که در زمان های دور که جنگها اغلب تن به تن بودصاحب اهمیت فروان بود چرا که با پیشروی علمدار سپاه وي نیز به پیش رفته و تا هر کجا که وی بتواند پیشروی کند به همان اندازه پیروزی از آن سپاه خود و شکست را نصیب دشمنان می کند و ملاحظه می کنید در انقلاب بزرگ حسین (ع) در کربلا پرچمدار مبارزه عباس(ع) است واین افتخاری است عظیم؛ آنچنان که در جنگ خیبر وقتی از رسول الله (ص) سؤال می شود: که پرچمدار چه کسی خواهد بود. می فرماید: «پرچم بدست کسی سپرده خواهد شد که نزد خدا و رسولش عزیز بوده تا در جنگ شاهد پیروزی را در آغوش نگیرد باز نگردد و از دشمن هراسی به دل راه ندهد.» امام حسین(ع) نیز در پاسخ همین سؤال فرمودند: «لا عطین الرایة غداً بعلاً . (پرچم بدست گرامی ترین و ارجمندتر و عزیز تر از عباس و لذا ایشان صاحب پرچم (حامل اللواء) گردیدند.
این بود مختصری ازشناخت ما درباره شخصیتی که سخن گفتن درباره فضایلش کاری سخت ودشوار است.[7]
مجله پيام انقلاب
________________________________________
1صولت: قدرت ،غلبه، هيبت
[2] ام البنين دختر حزام بن ربيعه كلابي
[3] ـ لبابه : دختر عبدالله تن عبلس بن عبدالمطلب از خانواده قريش-عبدالله بن عباس مشهور به ابن عباس راوي و دانشمند بزرگ
[4] ـ عمدة الطالب از ابي نصر بخاري نسابه و احراز مقضل بن عمر روايت از امام ششم (ع) نقل نموده است
[5] ـ فربه بكسر قاف و سكون راءِ يعني مشك آب
[6] ـ (حضرت ابوالفضل) باب الحواءجي كه هيچ شخصي مضطر اورا براي بر آوردن حاجتش صدا نمي كند مگر آنكه حضرت حاجت وي را برآورده سازد.شعر از سيد صالح حلي
[7] ـ رجوع شود به كتاب حلية الاولياءِ جلد يكم.