اگر واژه وفا را برابر نهاده اي بجوييد هيچ نامي مناسبت تر از عباس نخواهيد يافت و اگر براي پايمردي در همراهي با امام خويش را مصداقي آشكار بخواهيد مصداقي بي ترديد تر از ابوالفضل سراغ نخواهيد داشت.
او پسر علي(ع) است و بر او جز اين روا نيست.
بيست و شش سال گذشته از هجرت نبوي در چهارمين روز از ماه شعبان ديده به جهان گشود و سي و چهار سال عمر يافت. از اين مدت چهار سال را در دوران حيات اميرالمؤمنان(ع) پدر بزرگوار خويش گذراند و تا سن بيست و چهار سالگي در صف ياران حسن بن علي(ع) امام شيعيان و برادر بزرگوارش بود و همه عمر خود را با حسين(ع) همدم بود.
مادر او فاطمه نام دارد و به ام البنين شهرت يافته است. به روايت علامه محسن امين عاملي در اعيان الشيعه امام علي(ع) به مشورت برادر خود عقيل با اين زن ازدواج كرد و از او چهار پسر به نام هاي عباس، عبدالله، ابوقربه، سقا و قمر بن بني هاشم خوانده شده است. آن حضرت مردي خوش سيما و زيبا روي بود و بر اسبان آراسته مي نشست.
در روايتي از امام صادق(ع) درباره ايشان چنين آمده است: عموي ما عباس بن علي داراي بصيرتي كامل و ايماني استوار بود. در كنار ابوعبدالله جهاد كرد و آزمايشي شايسته از خود نشان داد و سرانجام نيز به شهادت رسيد.
از امام سجاد(ع) نيز روايت شده است كه روزي به عبيدالله پسر عباس بن علي نگريست و اشك از چشمانش سرازير شد و فرمود: هيچ روزي بر رسول خدا(ص) سخت تر از روز احد نبود كه در آن عموي او حمزه بن عبدالمطلب شير خدا كشته شد و از آن پس نيز روزي سخت تر از موته نبود كه پسر عمويش جعفر بن ابي طالب به شهادت رسيد. اما پس از آن روزي سخت تر از روز شهادت امام حسين عليه السلام نبود كه سي هزار سپاه به سوي او تاختند و همه نيز خود را از اين امت مي دانستند و در ريختن خون او به درگاه خداوند تقرب مي جستند. اما خداوند رحمت كند عباس را كه در آن روز ايثار كرد و آزمايش خوبي نشان داد و خود را فداي برادر ساخت.
آري، او نماد وفاداري و پايداري و ايثار است و اوج اين ايثار و وفاداري در كربلا رخ مي نمايد.
آن شب كه امام اصحاب خود را گرد مي آورد و در خطبه خويش مي فرمايد: اين قوم جز مرا نمي خواهند، مرا بديشان واگذاريد و سياهي شب را پناهگاه گيريد و پراكنده شويد، اين عباس است كه پيش از هر كس ديگر برمي خيزد و مي گويد: چرا چنين كنيم؟ آيا براي اين كه پس از تو زنده بمانيم؟ مباد خداوند ما را پس از تو زنده ببيند!
هم اوست كه چون عبدالله بن خرام پسر دايي اش براي وي و يكي از برادرانش امان نامه گرفت، همراه با برادرانش فرياد برآورد كه ما را به امان تو حاجتي نيست، امان خداوند از امان پسر سميه برتر است.
باز اوست كه چون شمر عربده مي كشد كه عباس و برادران او كجايند، خواهرزادگان ما در كدام سويند، و چون آن نفرين شده مي گويد اي پسران خواهرم، شما در امان هستيد كوبنده او را پاسخ مي گويد كه خداوند تو را و اماني كه مي دهي لعنت كند. آيا در حالي كه خداوند تو را و اماني كه مي دهي لعنت كند. آيا در حالي كه پسر رسول خدا(ص) در امان نيست ما را امان مي دهي؟ هموست كه در سپاه حسين لواي لشكر را بر دوش مي كشد، همان پرچم اصلي را كه برپايه عرف آن روزگار مي بايست به شجاعترين ، باشرافت ترين و والاترين فرد سپاه سپرده شود.
سرانجام، اوست كه تا آخرين لحظه هاي عاشورا در كنار امام مي ماند و آخرين سپري مي شود كه پيشاپيش امام از اين سوي بدان سوي روان است و جان خود را سپر بلاي او مي كند.
پيكار و پايداري عباس بن علي، را اسوه پايداري و وفاداري نسبت به امام خويش قرار دهيم و بر روان او درود فرستيم، سلام خدا بر روح بلند او .