استان فارس با بيش از 228 چشم انداز و آثار تاريخی يکی از استانهای ديدنی کشور است وجود جاذبه های طبيعی مانند آب و هوای مطلوب ، غار های طبيعی ، تنوع ناهمواری ها ، وجود مناطق ييلاقی و قشلاقی ، درياچه ها ، رودخانه ها ، چشمه ها ی آب معدنی ، نواحی جنگلی ، پارک های حفاظت شده ، حيات وحش و زيبايی پوشش گياهی اين استان از جمله پديده هايی محسوب می شوند که می توانند در جذب گردشگران و مسافران به استان موثر باشند که خود می تواند به توسعه اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی استان کمک نمايد . مناظر و چشم اندازها علاوه بر جاذبه های طبيعی ، آثار بازمانده از ايران پيش از اسلام که جزء ميراث جهانی محسوب می شوند از چنان جاذبه هايی برخوردارند که گردشگران خارجی را از نقاط مختلف دنیا به سوی خود جلب می نمايند . بنابراين حفظ و نگهداری ، جاذبه های طبيعی و ميراث های فرهنگی و تاريخی استان که پاره ای از آن جزء ميراث های فرهنگی جهانی به شمار می رود بسيار ضروری است .
جاذبه های گردشگری استان فارس
سرزمين فارس مهد تمدن و فرهنگ ايران ، هم در قبل و بعد از اسلام ، بوده است و همواره اهميت و اعتبار فراوان داشته است . اين خطه نخستين مرکز بسط و گسترش تمدن و فرهنگ پارسی به نقاط مختلف جهان بوده است ، چنان که طرح منشور حقوق بشر برای نخستين بار توسط پارسيان ( کورش هخامنشی ) نوشته شد . در طلاع فجر اسلام نيز سلمان فارسی ( که گويند از حوالی کازرون برخاسته بود ) از نخستين یاوران حضرت محمد ( ص) و به آن حضرت ايمان آورد . بعد از اسلام بزرگانی چون شيخ روزبهان ، ابن مقفع ، باباکوهی ، ملاصدرا ، سيبويه و عبدالله خفيف در اين ديار پرورده شدند و کلام گهربار و مسرور کننده حافظ و سعدی از آسمان همين سرزمين به سراسر عالم طنين انداز شد . زبان فارسی که مردم ايران به آن تکلم مي کنند و در ادبيات جهان نيز جايگاه مهمی دارد از همين سرزمين برخاسته و گسترش يافته است . آثار و ابنيه های کهنی مانند نخت جمشيد ، پاسارگاد ، نقش رستم ، شهر استخر ، تخت ابونصر ، بيشاپور ، غار شاپور ، کاخ و آتشکده اردشير ، قلعه ضحاک ، مجموعه زنديه و صدها اثر و اماکن بازمانده از دوره های مختلف تاريخی جلوه خاصی به اين استان داده و جهان گردان را از نقاط مختلف دنيا به سوی خود می کشد . علاوه بر اين از نظر مذهبی و زيارتی نيز استان فارسجاذبه های خاص خود را دارد . اماکن متبرکه ای مانند مرقد حضرت احمد بن موسی (ع) و حضرت سيد علاءالدين حسين (ع) و سيد مير محمد (ع) و نيز مساجد تاريخی چون مسجد جامع عتيق ( که توسط عمروليث صفاری ساخته شده ) و مسجد نو که اتابکان فارسی ساخته اند و مسجد وکيل که توسط کريم خان زند ساخته شد ، زائران بسياری را از ساير استان ها و حتی برخی کشورهای مسلمان به خود جذب می نمايد . با توجه به مطالب ذکر شده ، استان فارس از توان قابل توجهی جهت گردشگری برخوردار است و چنانچه مسئولان امر به برنامه ريزی صحيح و توجه خاص به معيارهای اسلامی و اتخاذ تدابير مختلف ، گردش گری فارس را مورد توجه قرار دهند کمک بزرگی به اقتصاد کشور خواهد بود .
جاذبه های فرهنگی و تاريخی
پاسارگاد :
کورش بنيان گذار سلسه ی هخامنشی در سال 546 ( ق . م ) پايتخت جديد خود را در 130 کيلومتری شمال شيراز کنونی به نام پاسارگاد بنا نهاد . از پاسارگاد جز مقبره کورش ، که اکنون در سه کيلومتر غرب جاده شيراز – اصفهان واقع شده است ، اثری باقی نيست . از حفاری های به عمل آمده چنين بر می آيد که در بنای پاسارگاد ترکيبی از معماری های آناتولی و بين النهرين و ايران به طور ماهرانه به يکديگر تلفيق شده است . محلی را که آمگاه کورش درآن واقع شده است مشهد مرغاب می نامند .
نقش رستم :
نقش رستم در شش کيلومتری شمال غرب تخت جمشيد واقع شده است و در آن نقش های مختلفی ، از دوران پيش از هخامنشی تا دوران اسلامی ، در دامنه کوه مشاهده می شود .
شهر استخر :
خرابه های شهر استخر در هفت کيلومتری شمال تخت جمشيد واقع شده است . آتشکده آناهيد در اين شهر بوده است .
کاخ و آتشکده اردشير :
نخستين بنای طاق دار سبک ايرانی است که از دوران ساسانی به جا مانده و در فيروز آباد قرار دارد .
بيشاپور و غار شاپور :
اين شهر که بقايای آن امروزه در نزديکی کازرون ، کنار رودخانه شاپور ، قرار دارد . دارای نقش هايی از شاپور ساسانی است که تسلط وی را بر والريانوس ، امپراتور روم ، نشان می دهد .
تخت ابونصر :
در شش کيلومتری شيراز واقع شده و دارای آثاری از دوره اشکانيان و ساسانيان می باشد . اکنون ويرانه های آن باقی است .
قلعه ضحاک در فسا :
اين قلعه در مجاورت ويرانه های ماقبل از تاريخ ساخته شده است و مربوط به عهد ساسانی است . در کتيبه های هخامنشی ، نام فسا پسله يا پيشی بوده که نشان دهنده تاريخ باستانی اين شهر است .
مجموعه زند :
اين مجموعه عبارت است از ارگ کريم خان زند ، بازار وکيل ، حمام وکيل ، آب انبار وکيل ، مسجد وکيل ، باغ نظر يا موزه پارس که به عمارت کلاه فرنگی معروف است .
ارگ کريم خان :
بنای افراشته ارگ کريم خان نظر هر تازه واردی را به خود جلب می کند . چهار برج و باروی نسبتا بلند ، با ديوارهای ستبر ختنه ی کريم خان زند را در بر گرفته اند . بخش داخلی ارگ با اتاق ها و ايوانهای نقاشی شده ، نيز آبنما ها و باغچه ها از زيبايی و ظرافت ويژه ای برخوردار است.
بازار وکيل :
اين بازار که در ايران کم نظير می باشد توسط کريم خان زند در امتداد و مجاور مسجد ، حمام و آب انبار وکيل ساخته شده است . بازار وکِل در گذشته همواره قلب اقتصاد شهر بوده و امروزه نيز يکی از مراکز بزرگ اقتصادی شيراز می باشد .
مسجد وکيل :
مسجد وکيل از مساجد دو ايوان است که ايوان شمالی آن به طاق مرواريد معروف است . در طرفين ايوان چندين رواق با سقف های عرقچين به رواق های ممتد ، اضلاع غربی و شرقی متصل می شوند .
مساجد و زیارتگاه های استان فارس :
مسجد جامع عتيق :
بنای اوليه و قديم مسجد جامع عتيق توسط عمروليث صفاری در 281 ( هـ . ق ) گذاشته شد . زلزله های مکرر و مخرب شيراز بنای اوليه را تقريبا از ميان برد ، تجديد بنای اين مسجد در زمان صفويه انجام گرفت .
مسجد شهدا :
اين مسجد به وسيله اتابکان ساخته شده است ، و يکی از مساجد قديمی ايران محسوب می گردد . مسجد شهدا ، مانند مسجد عتيق ، تاکنون دو بار بر اثر زلزله ويران شده است .
مسجد نصير الملک :
از ساختارهای دوران قاجاريه ( 1305 هـ . ق ) است . سر در ورودی ، راهروها ، طاق ها ، کتيبه ها ، مقرنس ها ، ديوارها ، ، جرزها و خلاصه گوشه به گوشه ی بنا از کاشی کاری های متنوع و نفژسی پوشيده شده است که دلالت بر سليقه و استعداد هنرمندان کاشی کار گذشته ايران دارد . ستون های سنگی شبستانهای مسجد از جلوه و شکوه ويژه ای برخوردار است .
استان فارس از ديدگاه زيارتی نيز بقاع متبرکه ی منحصر به فردی را به خود اختصاص داده است که مهمترين آنها عبارتند از :
آستان مقدس احمدی (ع) ( شاهچراغ ) :
اين آستان مرقد مطهر حضرت سيد مير احمد برادر حضرت امام رضا (ع) است . آن حضرت در زمان خلافت مامون عباسی به هنگام عزيمت به طوس درگذر از شيراز به دست عوامل حکومت به دست عوامل حکومت به درجه شهادت رسيد . قبر حضرت بعدها در زمان امير عضدالدوله ی ديلمی ، کشف و بقعه ای بر آن بنا شد و در قرون گذشته نيز مرتبا مرمت گرديده است .
حرم حضرت سيد مير محمد (ع) :
بقعه ی مطهر حضرت سيد مير محمد (ع) برادر حضرت سيد مير احمد (ع) شاه چراغ در دويست متری شرق بقعه ی شاه چراغ واقع است .
حرم حضرت سيد علاء الدين حسين (ع) :
از ديگر بقاع متبرکه و مقدس شيراز آستانه سيد علاءالدين حسين (ع) واقع در خيابان آستانه است . حضرت ميرعلاءالدين حسين (ع) در اواخر قرن دوم هجری هنگامی که برای ديدار برادر خود امام رضا (ع) از راه شيراز عازم طوس بود در شهر شيراز شهيد شد . بنای بقعه در اوايل دوره صفويه ساخته شده است .
حرم حضرت علی بن حمزه (ع) :
بقعه ی حضرت مير علی حمزه (ع) برادر حضرت سيد مير احمد (ع) شاه چراغ در خيابان حافظ جنب شمالی پل اصفهان واقع است .
از ديگر آثار ديدنی شيراز که زيارتگاه ادب دوستان و اهل دل است آرامگاه دو شاعر گرانمایه ی ايران و جهان مصلح الدين سعدی و خواجه شمس الدين محمد حافظ است .
از ديگر اماکن مورد علاقه گردش گران ايرانی و خارجی باغ های زيبای شيراز می باشد ، که معروف ترين اين باغها عبارتند از :
باغ ارم :
باغ ارم که يکی ازباغ های بی نظير ايران است به علت سرونازهای زيبايش شهرت يافته و امروزه به نام باغ ارم يا باغ گياه شناسی معروف است.
باغ دلگشا :
اين باغ در شرق شيراز و تقريبا نزديک به آرامگاه سعدی بنا شده و به سبب نارنجستان زيبا و بزرگ و آب نماهای ديدنی اش شهرت يافته است .
باغ عفيف آباد :
اين باغ بزرگ و زيبا در انتهای خيابان عفيف آباد بنا شده است . از سبک معماری آن بر می آید که مربوط به دوره قاجاريه باشد ، و باغ عفيف آباد در حال حاضر موزه اسلحه شناسی ايران است . از ديگر باغهای ديدنی شيراز می توان باغ گلشن در غرب ، باغ خليلی در شمال غربی و باغ تخت را در شمال شهر نام برد .
يکی ديگر از بناهای شيراز که توجه هر تازه واردی را که از جاده اصفهان – شيراز به شهر در آيد ، به خود جلب می کند دروازه قرآن است . اين دروازه که در شهرهای ايران کم نظير است بنايی است ساده و در عين حال زيبا که در آن قرآنی نگهداری می شود و به همين علت دروازه قرآن ناميده شده است . انديشه احداث اين دروازه گويا مبتنی بر اين سنت اسلامی است که به موجب آن مستحب است فرد مسلمان هنگام عزيمت به سفر يا بازگشت از سفر ، از زير قرآن عبور کند .
يکی از ويژگی های مهم استان فارس وجود مکان های مذهبی در آن است که علاوه بر مسجد و حسينيه ها تعداد 835 بقعه را نيز شامل می شود ، که حدود 135 مورد آن دارای امکانات جهت جذب و پذيرايی زائران می باشد .
مدرسه خان :
اين مدرسه از بناهای قديمی شيراز است و جزئی از حوزه ی علميه شيراز می باشد که طلاب علوم دينی در آن درس می خوانند . در يکی از حجره های اين مدرسه ملاصدرای شيرازی درس می خوانده و اکنون به حجره ملاصدرا معروف است . مدرسه خان دارای کاشی کاری های زيبايی می باشد که مورد توجه بازديد کنندگاه قرار می گيرد .
نقش رجب :
4 نقش برجسته بازمانده از دوره ی ساسانی درون شکاف صخره ای در نقش رجب نزديک تخت جمشيد به چشم می خورد . که یکی از آن شاپور اول شاه ساسانی را که سوار بر اسب جنگی خويش نشسته است ، نشان می دهد
جاذبه های گردشگری استان فارس
سرزمين فارس مهد تمدن و فرهنگ ايران ، هم در قبل و بعد از اسلام ، بوده است و همواره اهميت و اعتبار فراوان داشته است . اين خطه نخستين مرکز بسط و گسترش تمدن و فرهنگ پارسی به نقاط مختلف جهان بوده است ، چنان که طرح منشور حقوق بشر برای نخستين بار توسط پارسيان ( کورش هخامنشی ) نوشته شد . در طلاع فجر اسلام نيز سلمان فارسی ( که گويند از حوالی کازرون برخاسته بود ) از نخستين یاوران حضرت محمد ( ص) و به آن حضرت ايمان آورد . بعد از اسلام بزرگانی چون شيخ روزبهان ، ابن مقفع ، باباکوهی ، ملاصدرا ، سيبويه و عبدالله خفيف در اين ديار پرورده شدند و کلام گهربار و مسرور کننده حافظ و سعدی از آسمان همين سرزمين به سراسر عالم طنين انداز شد . زبان فارسی که مردم ايران به آن تکلم مي کنند و در ادبيات جهان نيز جايگاه مهمی دارد از همين سرزمين برخاسته و گسترش يافته است . آثار و ابنيه های کهنی مانند نخت جمشيد ، پاسارگاد ، نقش رستم ، شهر استخر ، تخت ابونصر ، بيشاپور ، غار شاپور ، کاخ و آتشکده اردشير ، قلعه ضحاک ، مجموعه زنديه و صدها اثر و اماکن بازمانده از دوره های مختلف تاريخی جلوه خاصی به اين استان داده و جهان گردان را از نقاط مختلف دنيا به سوی خود می کشد . علاوه بر اين از نظر مذهبی و زيارتی نيز استان فارسجاذبه های خاص خود را دارد . اماکن متبرکه ای مانند مرقد حضرت احمد بن موسی (ع) و حضرت سيد علاءالدين حسين (ع) و سيد مير محمد (ع) و نيز مساجد تاريخی چون مسجد جامع عتيق ( که توسط عمروليث صفاری ساخته شده ) و مسجد نو که اتابکان فارسی ساخته اند و مسجد وکيل که توسط کريم خان زند ساخته شد ، زائران بسياری را از ساير استان ها و حتی برخی کشورهای مسلمان به خود جذب می نمايد . با توجه به مطالب ذکر شده ، استان فارس از توان قابل توجهی جهت گردشگری برخوردار است و چنانچه مسئولان امر به برنامه ريزی صحيح و توجه خاص به معيارهای اسلامی و اتخاذ تدابير مختلف ، گردش گری فارس را مورد توجه قرار دهند کمک بزرگی به اقتصاد کشور خواهد بود .
جاذبه های فرهنگی و تاريخی
پاسارگاد :
کورش بنيان گذار سلسه ی هخامنشی در سال 546 ( ق . م ) پايتخت جديد خود را در 130 کيلومتری شمال شيراز کنونی به نام پاسارگاد بنا نهاد . از پاسارگاد جز مقبره کورش ، که اکنون در سه کيلومتر غرب جاده شيراز – اصفهان واقع شده است ، اثری باقی نيست . از حفاری های به عمل آمده چنين بر می آيد که در بنای پاسارگاد ترکيبی از معماری های آناتولی و بين النهرين و ايران به طور ماهرانه به يکديگر تلفيق شده است . محلی را که آمگاه کورش درآن واقع شده است مشهد مرغاب می نامند .
نقش رستم :
نقش رستم در شش کيلومتری شمال غرب تخت جمشيد واقع شده است و در آن نقش های مختلفی ، از دوران پيش از هخامنشی تا دوران اسلامی ، در دامنه کوه مشاهده می شود .
شهر استخر :
خرابه های شهر استخر در هفت کيلومتری شمال تخت جمشيد واقع شده است . آتشکده آناهيد در اين شهر بوده است .
کاخ و آتشکده اردشير :
نخستين بنای طاق دار سبک ايرانی است که از دوران ساسانی به جا مانده و در فيروز آباد قرار دارد .
بيشاپور و غار شاپور :
اين شهر که بقايای آن امروزه در نزديکی کازرون ، کنار رودخانه شاپور ، قرار دارد . دارای نقش هايی از شاپور ساسانی است که تسلط وی را بر والريانوس ، امپراتور روم ، نشان می دهد .
تخت ابونصر :
در شش کيلومتری شيراز واقع شده و دارای آثاری از دوره اشکانيان و ساسانيان می باشد . اکنون ويرانه های آن باقی است .
قلعه ضحاک در فسا :
اين قلعه در مجاورت ويرانه های ماقبل از تاريخ ساخته شده است و مربوط به عهد ساسانی است . در کتيبه های هخامنشی ، نام فسا پسله يا پيشی بوده که نشان دهنده تاريخ باستانی اين شهر است .
مجموعه زند :
اين مجموعه عبارت است از ارگ کريم خان زند ، بازار وکيل ، حمام وکيل ، آب انبار وکيل ، مسجد وکيل ، باغ نظر يا موزه پارس که به عمارت کلاه فرنگی معروف است .
ارگ کريم خان :
بنای افراشته ارگ کريم خان نظر هر تازه واردی را به خود جلب می کند . چهار برج و باروی نسبتا بلند ، با ديوارهای ستبر ختنه ی کريم خان زند را در بر گرفته اند . بخش داخلی ارگ با اتاق ها و ايوانهای نقاشی شده ، نيز آبنما ها و باغچه ها از زيبايی و ظرافت ويژه ای برخوردار است.
بازار وکيل :
اين بازار که در ايران کم نظير می باشد توسط کريم خان زند در امتداد و مجاور مسجد ، حمام و آب انبار وکيل ساخته شده است . بازار وکِل در گذشته همواره قلب اقتصاد شهر بوده و امروزه نيز يکی از مراکز بزرگ اقتصادی شيراز می باشد .
مسجد وکيل :
مسجد وکيل از مساجد دو ايوان است که ايوان شمالی آن به طاق مرواريد معروف است . در طرفين ايوان چندين رواق با سقف های عرقچين به رواق های ممتد ، اضلاع غربی و شرقی متصل می شوند .
مساجد و زیارتگاه های استان فارس :
مسجد جامع عتيق :
بنای اوليه و قديم مسجد جامع عتيق توسط عمروليث صفاری در 281 ( هـ . ق ) گذاشته شد . زلزله های مکرر و مخرب شيراز بنای اوليه را تقريبا از ميان برد ، تجديد بنای اين مسجد در زمان صفويه انجام گرفت .
مسجد شهدا :
اين مسجد به وسيله اتابکان ساخته شده است ، و يکی از مساجد قديمی ايران محسوب می گردد . مسجد شهدا ، مانند مسجد عتيق ، تاکنون دو بار بر اثر زلزله ويران شده است .
مسجد نصير الملک :
از ساختارهای دوران قاجاريه ( 1305 هـ . ق ) است . سر در ورودی ، راهروها ، طاق ها ، کتيبه ها ، مقرنس ها ، ديوارها ، ، جرزها و خلاصه گوشه به گوشه ی بنا از کاشی کاری های متنوع و نفژسی پوشيده شده است که دلالت بر سليقه و استعداد هنرمندان کاشی کار گذشته ايران دارد . ستون های سنگی شبستانهای مسجد از جلوه و شکوه ويژه ای برخوردار است .
استان فارس از ديدگاه زيارتی نيز بقاع متبرکه ی منحصر به فردی را به خود اختصاص داده است که مهمترين آنها عبارتند از :
آستان مقدس احمدی (ع) ( شاهچراغ ) :
اين آستان مرقد مطهر حضرت سيد مير احمد برادر حضرت امام رضا (ع) است . آن حضرت در زمان خلافت مامون عباسی به هنگام عزيمت به طوس درگذر از شيراز به دست عوامل حکومت به دست عوامل حکومت به درجه شهادت رسيد . قبر حضرت بعدها در زمان امير عضدالدوله ی ديلمی ، کشف و بقعه ای بر آن بنا شد و در قرون گذشته نيز مرتبا مرمت گرديده است .
حرم حضرت سيد مير محمد (ع) :
بقعه ی مطهر حضرت سيد مير محمد (ع) برادر حضرت سيد مير احمد (ع) شاه چراغ در دويست متری شرق بقعه ی شاه چراغ واقع است .
حرم حضرت سيد علاء الدين حسين (ع) :
از ديگر بقاع متبرکه و مقدس شيراز آستانه سيد علاءالدين حسين (ع) واقع در خيابان آستانه است . حضرت ميرعلاءالدين حسين (ع) در اواخر قرن دوم هجری هنگامی که برای ديدار برادر خود امام رضا (ع) از راه شيراز عازم طوس بود در شهر شيراز شهيد شد . بنای بقعه در اوايل دوره صفويه ساخته شده است .
حرم حضرت علی بن حمزه (ع) :
بقعه ی حضرت مير علی حمزه (ع) برادر حضرت سيد مير احمد (ع) شاه چراغ در خيابان حافظ جنب شمالی پل اصفهان واقع است .
از ديگر آثار ديدنی شيراز که زيارتگاه ادب دوستان و اهل دل است آرامگاه دو شاعر گرانمایه ی ايران و جهان مصلح الدين سعدی و خواجه شمس الدين محمد حافظ است .
از ديگر اماکن مورد علاقه گردش گران ايرانی و خارجی باغ های زيبای شيراز می باشد ، که معروف ترين اين باغها عبارتند از :
باغ ارم :
باغ ارم که يکی ازباغ های بی نظير ايران است به علت سرونازهای زيبايش شهرت يافته و امروزه به نام باغ ارم يا باغ گياه شناسی معروف است.
باغ دلگشا :
اين باغ در شرق شيراز و تقريبا نزديک به آرامگاه سعدی بنا شده و به سبب نارنجستان زيبا و بزرگ و آب نماهای ديدنی اش شهرت يافته است .
باغ عفيف آباد :
اين باغ بزرگ و زيبا در انتهای خيابان عفيف آباد بنا شده است . از سبک معماری آن بر می آید که مربوط به دوره قاجاريه باشد ، و باغ عفيف آباد در حال حاضر موزه اسلحه شناسی ايران است . از ديگر باغهای ديدنی شيراز می توان باغ گلشن در غرب ، باغ خليلی در شمال غربی و باغ تخت را در شمال شهر نام برد .
يکی ديگر از بناهای شيراز که توجه هر تازه واردی را که از جاده اصفهان – شيراز به شهر در آيد ، به خود جلب می کند دروازه قرآن است . اين دروازه که در شهرهای ايران کم نظير است بنايی است ساده و در عين حال زيبا که در آن قرآنی نگهداری می شود و به همين علت دروازه قرآن ناميده شده است . انديشه احداث اين دروازه گويا مبتنی بر اين سنت اسلامی است که به موجب آن مستحب است فرد مسلمان هنگام عزيمت به سفر يا بازگشت از سفر ، از زير قرآن عبور کند .
يکی از ويژگی های مهم استان فارس وجود مکان های مذهبی در آن است که علاوه بر مسجد و حسينيه ها تعداد 835 بقعه را نيز شامل می شود ، که حدود 135 مورد آن دارای امکانات جهت جذب و پذيرايی زائران می باشد .
مدرسه خان :
اين مدرسه از بناهای قديمی شيراز است و جزئی از حوزه ی علميه شيراز می باشد که طلاب علوم دينی در آن درس می خوانند . در يکی از حجره های اين مدرسه ملاصدرای شيرازی درس می خوانده و اکنون به حجره ملاصدرا معروف است . مدرسه خان دارای کاشی کاری های زيبايی می باشد که مورد توجه بازديد کنندگاه قرار می گيرد .
نقش رجب :
4 نقش برجسته بازمانده از دوره ی ساسانی درون شکاف صخره ای در نقش رجب نزديک تخت جمشيد به چشم می خورد . که یکی از آن شاپور اول شاه ساسانی را که سوار بر اسب جنگی خويش نشسته است ، نشان می دهد