آن چیزی كه در طول تاریخ معماری ما را در جهان متمایزتر از معماری اقوام و ملل دیگر كرده است در واقع كیفیت بناهایمان در كاربرد هنر است ...
تا به حال به این موضوع فكر كرده‌اید كه چرا خانه‌های ما زیبا ساخته نمی‌شوند. معماری خانه‌های ایرانی‌ها تنها به چهارگوش‌هایی محدود می‌شوند كه خوابگاه هستند و نه محلی زیبا برای زندگی.
هنوز چند وقتی از اعلام روز سوم اردیبهشت به مناسبت روز تولد شیخ بهایی به نام روز معمار نگذشته است كه این روز در همان ساعات اولیه اعلامش از سوی شورای فرهنگ عمومی با پیشنهاد وزارت مسكن و شهرسازی به 24 بهمن تغییر یافت تا هیچ كس نداند روز اصلی معمار چه روزی است. راستی اصلا معمار روز می‌خواهد؟
میرمیران در جایی گفته است جریان نوین معماری ایران كه من به آن تعلق دارم، تلاش دارد نوعی معماری بیافریند كه معماری گذشته این سرزمین را تداوم بخشیده، بتواند جایگاه خاصی در معماری جهان به خود اختصاص دهد.
اما آیا معماری بناهای امروز ایرانی اینگونه است كه او عقیده دارد؟ مهندس علیرضا قهاری، رئیس انجمن مفاخر معماری ایران در این باره می‌گوید: نقش معماران در ایجاد هویت ایرانی اسلامی نقشی عمده و اساسی است كه این روزها گویا به فراموشی سپرده شده است. او می‌گوید: یكی از شاخصه‌های هنر معماری ایرانی برخورداری از دانش روز همراه تلفیق آن با آموزه‌های عرفانی و معنوی بوده است كه در بنایی تبلور می‌یابد اما اكنون این اتفاق را در بیشتر بناهای ایرانی نمی‌توانیم بیابیم.
او در ادامه می‌گوید: بیرون گذاشته شدن هنر در ساخت یك بنا و فترت در معماری ایرانی اسلامی از اواخر دوره قاجار در ایران آغاز شده است و این موضوع می‌تواند به دلیل آن باشد كه بیشتر معماران به جای پرداختن به فرهنگ ایرانی به تقلیدی كوركورانه پرداختند كه حتی نتوانستند این تقلید را هم به طور كامل در ساخت بناها به اجرا درآورند.
مهندس سیدمحمد بهشتی نیز گرچه او را بیشتر با موضوعات مرتبط با میراث فرهنگی می‌شناسند در اصل یك معمار است. او در این باره عقیده دارد: آن چیزی كه در طول تاریخ معماری ما را در جهان متمایزتر از معماری اقوام و ملل دیگر كرده است در واقع كیفیت بناهایمان در كاربرد هنر است و نه كمیت بناها. او ادامه می‌دهد: اگر می‌بینیم اكنون بناهایی در كشور ساخته می‌شوند كه رنگ وبویی از هنر ایرانی اسلامی را بر تن جان خویش ندارند، به همین دلیل است كه اكنون كمیت ساخت بناهای ما بر كیفیت رجحان پیدا كرده است.
او می‌گوید: بحث هویت ایرانی - اسلامی در ساخت بناهای ساختمانی امری است كه از برنامه سوم توسعه آغاز شده است و باید ادامه یابد.
حرف های بهشتی چندان بیراه نیست، زیرا اكنون حتی روستاهای كوچك كشورمان نیز با الگوبرداری از شهرهای بزرگتر خانه‌هایی می‌سازند كه هیچ سنخیتی با هویت ایرانی ما ندارند.
قهاری در این باره می‌گوید: جهان به سابقه معماری ایران كه تلفیقی از هنر و فرهنگ این مرز و بوم و همراه توجه به ساختار مهندسی بوده است، افتخار می‌كند، اما آیا اكنون این اتفاق در ساخت بناهای ما وجود دارد؟ او به صراحت می‌گوید: اكنون كاریكاتوری از معماری غرب در كشورمان وجود دارد كه هیچ سنخیتی با معماری اصیل ایرانی ندارد.
او می‌گوید: انتخاب روز معمار شاید دلیلی دوباره برای توجه به این حوزه باشد. اكنون به اشتباه بسیاری، معماران را به عنوان مهندس ساختمان می‌شناسند، اما معماران هنرمند هستند و این در حالی است كه بر طبق آمار معماران تنها بر 5 درصد از ساخت و سازهای كشور نظارت می‌كنند.
صحبت‌های قهاری در حالی است كه براساس رای روانشناسان بخشی از تغییر الگوی زندگی مردم به دست معماری آن ساختمان صورت می‌گیرد و بسیاری از بیماری‌های مدرنیسم به دلیل شیوه بد ساخت خانه‌ها و بناهایی است كه می‌توانستند زیباتر و علمی‌تر ساخته شوند.
او می‌گوید: چه انتظاری از زیبا ساخته شدن خانه‌های كشورمان داریم كه به عنوان مثال اكنون در تهران هیچ كدام از معاونین معماری و شهرسازی مناطق تهران معمار نیستند و یا آن كه هیچ كدام از روسای مسكن و شهرسازی استان‌های كشور هم معماری نخوانده‌اند.حرف‌های قهاری شاید كلیدی بر باز شدن این قفل باشد زیرا اكنون در بسیاری از قوانین شهرسازی هر كسی می‌تواند خانه‌هایی تا 4 طبقه را بسازد و همه به دنبال دخیل كردن هنر در ساخت بناهای كشورمان با این سابقه تاریخی هستند و معماران در نظام مهندسی كشور در اقلیت قرا ر دارند.
گردآوری:گروه فرهنگ وهنر سیمرغ
www.seemorgh.com/culture