در حال بارگذاری؛ صبور باشید
منبع :
جمعه

۱۰ دی ۱۳۸۹

۲۰:۳۰:۰۰
37289

تقدس خوشنويسي و جايگاه آن درعرفان اسلامي

از آنجايي که خوشنويسي اسلامي هنري است که محدود به دين مبين اسلام مي باشد و با نزول کلام وحي بر دل پاک حضرت محمد (ص)آغاز گرديده است داراي جايگاه خاص و ويژه اي مي باشد که در ديگرهنرهاي اسلامي بدين گستردگي نمي باشد.


از آنجايي که خوشنويسي اسلامي هنري است که محدود به دين مبين اسلام مي باشد و با نزول کلام وحي بر دل پاک حضرت محمد (ص)آغاز گرديده است داراي جايگاه خاص و ويژه اي مي باشد که در ديگرهنرهاي اسلامي بدين گستردگي نمي باشد. همانگونه که منشاء و سرچشمه هنر اسلامي را بايد در باطن معارف اسلامي يعني همان جوهره پرستش و روحانيت حضرت حق جستجو کرد.معنويت و روحانيت هنرهاي اسلامي نيز خود آموزه هاي فراوان اسلامي دارند چنانچه با ظهور اسلام و تلاش جهت زيبا نگاري کلام الهي _کتابت قرآن_ خود باعث گرديد تا کلام وحي سبب اصلي رشد و حياتي موثردر هنر خوشنويسي گردد.چنانکه از همان آغاز وحي که تلاوت قرآن با صوتي زيبا عجين گرديد، نياز جامعه اسلامي به هنري بصري مثل خوشنويسي نيز ، اين هنر را به بالندگي هر چه بيشتر سوق داد، چرا که اين از منشاء و سرچشمه فيوضات الهي نشات گرفته و روز به روز جاي خود را در بين عام و خاص پيدا کرده و رشد نمود.در بين هنرهاي اسلامي خوشنويسان _ به شهادت صفحات روشن تاريخ اسلامي _ تمام تلاش و سعي خود را به کار برده تا از اين لطف الهي به بهترين نحو ممکن استفاده نموده و نشان دهند که لايق آنند.‏

دربين آيات الهي که خوشنويسان به نگارش آن مفتخرند کلام بر حق بسم ا...الرحمن الرحيم مي باشد چنانکه خوشنويسان هنرمند ممالک اسلامي هميشه کتابت آيات الهي را با نام بزرگ و بخشنده و مهربان ازلي _ حضرت حق _ آغاز نموده همچنان که خود قرآن اين کتاب آسماني مسلمين جهان نيز با اين آيه شريف شروع گرديده است.مسلما کتابت هيچ يک از آيات الهي به اندازه آيه مبارکه بسم ا... مورد توجه و ذوق خوشنويسان قرار نگرفته والبته هم آنان و هم هنرمندان ديگر هنر هاي اسلامي با عشقي وافر به پروردگار مهربان و با تمام هستي خويش آثاري جاودان را خلق و با کمال فروتني پيشکش حضرت حق نموده اند.‏
کتابت اين آيه مقدس هنوز پس از چهارده قرن ، از کلک خوشنويسان هنرمند بر صفحه سفيد کاغذ نگاشته مي شود و يادآور عظمت و رحمانيت خداوند بزرگ مي باشد.يکي از اين خوشنويسان بزرگ _ چنانچه در بخش نخست به آن اشاره اي شد_اين مقاله است. او به گواه تاريخ هنرهاي اسلامي اولين کسي بوده است که قانون مدون و زيبايي خوشنويسي را پايه گذاري نمود و اقلام سته _خطوط شش گانه _ را آفريد. کسي که از جان خويش نيز در اين راه بزرگ مايه گذاشت و آنگاه که منع نوشتن گشت ، توسط حکام جبار روزگار خود دست راستش بريده شد ولي از پاي ننشست و نوشتن مشق عشق را از سرگرفت تا آنکه دست چپ او را نيز بريدندو پس از مدتي نيز سر خويش را فداي محبوب کرد.از ديگر بزرگواراني که عاشقانه زيستند و خود نيز از سر سلسله داران قافله خوشنويسي معاصر هستند ، برادران ميرخاني بودند که در مسير ترقي اين هنر ايراني اسلامي بسيار کوشيدند و قرآن زيبايي بخط نستعليق نيز از آنان به يادگارمانده است. ‏
آنچنان که در قبل نيز به آن اشاره شد در بين هنرهاي اسلامي هنر مقدس خوشنويسي را مي توان به عنوان مهم ترين نمونه تجلي روح اسلامي بشمار آورد چنانکه خود قرآن نيز براهميت نوشتن تاکيد بسياري نموده است از جمله :بسم ا...الرحمن الرحيم/والقلم و ما يسطرون .‏
چنانچه در خش نخست از مولي الموحدين حضرت علي (ع) به عنوان سر سلسله دار خوشنويسان اسلامي ياد شد ،خوشنويسان اهل باطن نيز همه بر اين باورند که ميان آن بزرگوار و خوشنويسي سنتي اين ديار نيز الفت و پيوند راز ناکي نهفته است . بطوريکه سلطانعلي مشهدي از بزرگان خوشنويسي شهرت قلم خود را مرهون حضرت علي (ع)مي داند.باري درطي مسير پر فراز و نشيب سير و سلوک عرفاني خط و خوشنويسي حضرت علي (ع) هادي و راهنماي راه و مراد حلقه بسياري از خوشنويسان و خطاطان دوره هاي مختلف تاريخ ايران بوده است چنانکه در تکامل هنر خوشنويسي ايرانيان نقش به سزايي را ايفا نموده اند.‏
به عنوان مثال:«همچنين بايد به خاطر داشت که چندين تن از پيشگامان زمينه خوشنويسي با به خواب ديدن حضرت علي (ع) نظير مير علي تبريزي (واضع خط نستعليق )يا به خواب ديدن حضرت خضر (ع)نظير سلطانعلي مشهدي ، شيخ حمدلله ، هدايت شدند و اينان (حضرت علي و حضرت خضر(ع))جهت و مسير تکامل آنان را بديشان نشان دادند.و ديگري اينکه «خواجه جمال الدين ياقوت عليه الرحمه ، امير المومنين (ع)را در خواب ديد ، فرمودند : قلم را محرف قط بزن ، خط اوصاف ترشد.»و يا «و چون مدتي بدين گذشت ، در زمان بني عباس شخصي مقله نام ، حضرت علي (ع)را در خواب ديد و از آن حضرت ارشاد يافت و در خط کوفي تصرف کرد و اندکي از تدوير در آن ، خط پديد آمدو مدت خويش گذرانيد.»
پس به روايت تاريخ ، خوشنويسان اسلامي مرهون راهنمايي ها و ارشادات آن حضرت بوده اندو همچنين بزرگاني همچون ابن مقله ، مير عماد ، ابن بواب ، مير علي تبريزي و... بوده اند که با اتکا به رهنمودها و ارشادات بزرگان دين مبين اسلام و با صفاي دل پاک خويش عالمي را به تصرف خود نمودند.‏
حال دعا مي کنيم که خداوند سبحان ما را نيز در اندوخته اين مردمان راستين شريک گرداندو تلاش ما را در جهت زنده نگاهداشتن چراغ اين هنر قدسي مقبول بگرداند.ان شاا...‏
‏ ‏

تماس با هنر اسلامی

نشانی

نشانی دفتر مرکزی
ایران ؛ قم؛ بلوار جمهوری اسلامی، نبش کوچه ۶ ، مجمع جهانی اهل بیت علیهم السلام، طبقه دوم، خبرگزاری ابنا
تلفن دفتر مرکزی : +98 25 32131323
فاکس دفتر مرکزی : +98 25 32131258

شبکه‌های اجتماعی

تماس

تمامی حقوق متعلق به موسسه فرهنگی ابنا الرسول (ص) تهران می‌باشد