روي خط ِ دل ، به سوي ِ حظ ِّ دل
به مناسبت نمايشگاه خوشنويسي هاي بهرام حنفي
آثار خوشنو يسي در ايران ، اگر چه هميشه بر گنبد ها و سردرها ، در ميدانها و خانه ها ، دربرابرچشمان مردمان و يعني – هنري مردمي بوده است ، هنوز معماست. محققان وصاحبنظران در تاريخ خط ،خوشنويس نبوده اند. رمز و رازهاي اين هنر ِعارفانه را با گوشت و پوست وخون ِشــان درک نکرده اند،اگرچه بسـيار کوشـــيده اند و نيـآسوده اند. شــــکسته ي ِنستــــعليق ،معماي ِمضــاعف است.حتي هيچ يــک از خوشنويسان بزرگ در طول 300سال گذشتـه نتوانسته است منشاءحقيقي شکسته ي نستــــعليق ابتدايي را در تحليل و توضيح علمي وصحيح ، روشن کند. گو اين که مسئله يي چنين پيچيده از وضوح نمايشــگاه حاضر به دورست ، لازم مي دانم اشاره وار بگويم شکسته ي نستعليق ( برخلاف اظهارهاي عوامانه ي مشهور ) به هيـچ وجه از خط تحريري نزاده است ؛ هرچند که بديهي است به نحوي از آن بي بهره نمي توانسـته باشد.
بهرام حنــفي از خوشنو يساني انگشت شماراست که شـکسته ي نستعليق را هنرمندانه درک کرده است درحـالي که نود و نه درصــــدِ شکسته نويسان ِحاضر ، درک شــان از اين هـــــنر ، نه هــنرمندانه ، بلکه حصولي - َمدرَسـي است، فقـط . او اگرچه قلم هاي درشت را بهتر از ديگر شکسته نويسان بر صفحه مي راند ، مرکز قلمــش ( به اصطلاح کلاسيک ها ) قلم مـشق است ، همان قـلمي که مطمئنم همت و پشتکار تحسين انگيز او از اين پس اهميت بنــيادين آن را اصل قرار خواهــــد داد ، اصلي که او بايد از پنجه هاي هنرمندش در مقام خوشنو يس اصيل هرگز فرو ننهد ، و حتماً نخواهد نهاد .
فضاسازي هاي او به نحوي از بعض آثار معاصراني که نوآوري را از اهداف جدي خود قرار داده بودند الهام گرفته است ، نيز از آن چه در دانشـکده از مباني هنر تجسمي آموخته ؛ اما آموزگار حقيقي ِ هنرمند ايراني اصيل ، از حــکمتي گُرگرفته است که دانسته وندانسته در سينه اش نهفته است. بهرام حنفي هم خوشبختانه ، چه خود بداند وچه نداند ، چنين آموزگار ِباطني وهدايت کننده يي درسينه دارد. آموزگاري که هست تا تقلب و سلطه ي ماديات وهياهو نيست. و آنجا که اين دو باشد وآيد ،حکمت ســـينه نيست و نخواهد بود... قلم گذاري بهـــنجار و راحت ، مرکب برداري هاي باندازه ، تناسب صــفحات ومحتو يات صفـــحات ، ملاحــت کلي ِ آثار و کلمات ، همه نشان مي دهــد که او ازآگاهي ِحصولي ِ نســـبي بهره برده است ، اما خوشـــبختانه دوچندان از چشـــمه يي دروني آب خورده است. از اين لحاظ او هـنرمندي ست اصــيل . و مگر درسـراسر اين زمانه ي وانفسا چند هـــنرمند اصيل داشته ايم و داريم ؟...
و هســـتند دو سه تن شکسته نويسي که آثار دروــيش عبدالمجيد طالقاني را با موفــقيت هاي کم وبيش پذيرفتني تقليد مي کنند ، اما بـهرام هرگز به تقــــليد ِ مُد روز ، دل نبست ؛ بهــتربــگويم در روابــطي که به دام تقــليد کورکورانه و ابـتذالــــش مي انداخت ، قرار نگرفت ؛ خودش هم باطــــنا ً اهل پذيرش تقـــــليد مبــــتذل نبوده است. من از لااقل ده سال قبل تا کنون به طورمســــــتمر از نزديک شـاهدم که او با ابتلا به کسالتي موحش ، از جان مايه گذاشته تا دلش را بنويسد . بهرام از معدود خوشنويساني ست که ميدان داران ِ مصلحت هاي فردي و گروهي در اين دنياي پُر واويلاي خوشنويسي ،آشکارا حقوق مسلم او را ضـــايع کرده اند .جرمش همين آثارش ، دل به هــــنر وفادارش ... با اين همه او هنرمندي ست که وجود دارد ، در حد و حدود بضاعت فرهنگي و درد ِهنر و وفاداريش به آن مي آفريند . و حقيقت را هميشه نمي توانند بپوشانند . بهرام حـــنفي ،هنرمندي است خلاق ،انشاالله هر سال پخته تر و بهتر از پار ، با بعض آثارش نيز اثر گذار و ماندگار .
دست همه ي هنرمندان پاک و ايراني اصيل را مي فشارم ، با درود .
7 آذر1381- تجريش
www.bahramhanafi.com