ابو علي محمد بن حسين بن عبد الله شيرازي،اديب،خوشنويس،مبتكر ومبدع خطوط مختلف و وزير عباسيان،خالق بزرگ خط نسخ ميباشد،همچنين اختراع انواع خطوط ششگانه واصول دوازده گانه خوشنويسي را به او نسبت ميدهند. وي درسال272ه.ق در فارس متولد شد،مقله لقب پدرش ابوالعباس بود كه به معني چشم،يا سياهي وسپيدي يا حدقه چشم ميباشد.
پدر ابن مقله خطي زيبا داشته وقرآني ازخود به جاي گذارده كه ابن نديم آن را ديده بود.ابن مقله در زمان حكومت اميران ترك وبه هنگامي كه قدرت اصلي در دستشان بود،سه بار به عنوان وزير،كه همزمان با حكومت خلفايي چون المقتدر بالله،القاهر بالله،الراضي بالله بود گماشته شد اماسرانجام درپي آزار و شكنجه ودرپي بدخواهي عده اي حسود،دست راستش را ازبدن جدا كردند.گفته شده كه الراضي پس ازان پشيمان شد و دستور به مداواي اوداد اما سودي نبخشيد،پس نوشتن با دست چپ را تمرين كردودر اين كار هم موفق گرديد.
ابن نديم وبرادرش به سبك پدرشان مينوشتند.ثعالبي نوشته است كه خط بن مقله در زيبايي ضرب المثل بودوصاحب بن عباد خط او را بوستان دل وچشم خوانده است.اكثر دانشمندان بن مقله را اولين مبتكر ومخترع خط عربي دانسته اند كه پس ازوي افرادي چون محمد بن سمساني ومحمد بن اسعد راه اورا ادامه دادند.
ابن مقله دوازده قاعده مهم براي زيبايي خط تعيين كرد كه به اصول دوازده گانه خوشنويسي مشهورند وتابه حال پس ازگذشت 100سال اعتبارواهميت خودرا حفظ كرده است كه عبارتند از:تركيب،سنت،ضعف،سطح،دور،صعودمجاز،نزول مجاز،اصول،صفا وشأن.
اوخط محقق را از خط كوفي و نسخ قديمي بيرون كشيدوآن را قاعده مند ساخت.پس ازآن خط ريحان را خلق كرد وخط ثلث را از خط ريحان أخذ كرد و قاعد ه هاي آنها را نيزتنظيم كرد.
بن مقله مثل اعلي خوشنويسي وخط نيكو ميباشد چنان كه شاعري عرب زبان خط او رابا فصاحت سحبان،حكمت لقمان،زهد ادهم هم رديف آورده وشعراي فارسي زبان همچون سعدي به حسن خط او مثل زده اند:
كاش بن مقله بودي در حيات
تا بماليدي خطش بر مقلتين
آنچه ازآثار بن مقله به جاي مانده است عبارت است از:1-رسالة في علم الخط والقلم 2-رسالة في ميزان الخط كه در كتابخانه عطارين تونس نگهداري ميشود. 3-مرقعي ازخطاطان مختلف دركتابخانه سلطنتي كه انتساب بخشي ازآن به بن مقله قابل تأمل است. 4-تعداي نامه كه به اشخاص مختلف نوشته است.
وي در سال 328ه.ق چشم ازجهان فروبست.