اگر چه کلام وحي خود به خود بر روي خواننده تاثير ميگذارد، اما اين حقيقت را نميتوان پنهان داشت که «الخط الحسن يزيد الحق وضحاً»؛ خط نيکو بر روشني حق ميافزايد. اين سخني از رسول گرامي اسلام است. (کنزالعمال،حديث29304) به يقين پيرآيه خوشنويسي و زيبا نويسي اهميت بسياري داشته است که پيامبراکرم(ص) و امامان معصوم(ع) پيروان خويش را به خوشنويسي تشويق فرموده اند، چنان که از پيامبر رحمت نقل شده است: هر کس آيه بسم الله الرحمن الرحيم را براي بزرگداشت خداوند به خطي خوش بنويسد، بخشيده خواهد شد. (منيه المريد،ص 351)
همچنين ازايشان و امام علي(ع) درباره چگونگي خوشنويسي، تراشيدن قلم، ليقهگذاري در دوات و… سخناني نقل شده است.
اين ترغيب و تشويقها به همراه انگيزههاي معنوي و مادي ديگر عدهاي را بر آن داشت تا به صورت حرفهاي به خوشنويسي آيات قرآني بپردازند. برخي از خوشنويسان عمر و هنر خود را به نگارش قرآن اختصاص دادند؛ يعني شغل دايمي و وسيله امرار معاش خود را نگارش و نسخهبرداري از قرآن قرار دادند. ايشان در قبال نگارش نسخهاي از قرآن يا کتابي ديگر با توجه به زمان صرف شده و جنس کاغذ و مرکب و…مبالغي را از سفارش دهنده دريافت ميکردند. بديهي است که هر چه نويسنده و خطّاط قرآن معروفتر بود و خطش بهتر بود، مبلغ بيشتري را براي اين استنساخ ميطلبيد.
در ابتداي جريان نگارش قرآن، تنها خط مورد استفاده، خط کوفي بود. به تدريج و با ورود اقوام مختلف با فرهنگها و خط هاي متفاوت، تنوع مناسبي در تعداد و انواع خط قرآني داده شد. امروزه قرآن کريم باخطوط «نسخ»، «نستعليق»، «ثلث»، «ريحان»، «معلي» و… به نگارش در مي آيد.
امروزه آيات قرآن کريم به عنوان يکي از محورهاي اصلي در خوشنويسي به کار ميرود و در ميان خوشنويسان کمتر کسي را ميتوان يافت که بخشي از قرآن کريم يا تمام آن را در قالبهاي گوناگون ترسيم نکرده باشد. علاوه بر نگارش مرسوم قرآن بر روي کاغذ که به صورت کتاب و جزوه عرضه ميشود، نگارش قرآن روي سنگ، چوب، شيشه و اشياي ديگر و نيز ساخت تابلوهاي قرآني با آميزهاي از هنرهاي گوناگون چون «معرّقکاري» و «منبتکاري» هم در جامعه هنري قرآني ما مرسوم گشته است.
برخي از خطاطاني که نسخه کاملي از قرآن را خوشنويسي کرده اند، براي استفاده عموم مردم آن را به چاپ رسانده اند که امروزه برخي از آنها مانند «قرآن خط رنجبر» يا «خانم مقصودي» به نام نويسندگان خود مشهورند. مهديقليخان هدايت ضمن خاطرات خود درباره نيت چاپ يکي از اين قرآنها ميگويد: «ميرزا زين العابدين خان، منشي سفارت انگليس، نسخ نويس است. قرآني نوشته است که در اسلامبول به «گراور» چاپ شد. خواست در تهران تجديد چاپ کند، به من رجوع کرد. مقداري از قرآن گراور شده بود که نکول کرد و مبلغي خسارت به من وارد آمد».(خاطرات و خطرات،ص180)
احکام نگارش قرآن
از وقتي که موضوع نگارش قرآن مطرح شد، در پي آن پرسشهاي بسياري از سوي مردم مطرح گرديد که حد و مرز، آداب، قواعد و احکام نگارش آيات قرآن کريم در آنها مورد سؤال بود. پاسخ به اين پرسشها از سوي پيشوايان معصوم(ع) و بعدها از طرف فقيهان و مجتهدان، مجموعهاي از احکام را تشکيل داد که به احکام نگارش قرآن نام گرفت. بخشي از اين احکام درباره جواز نگارش قرآن بر ظروف، جواز استخدام فردي براي نگارش (اجير گرفتن براي کتابت قرآن) جواز نگارش قرآن با مواد و رنگهاي گوناگون، جواز نگارش قرآن با طلا و تذهيب حواشي آن، جواز اخذ اجرت براي کتابت قرآن، طهارت هنگام نگارش قرآن، عدم جواز نگارش قرآن بر صفحه ناپاک يا با دوات نجس و نهي از امحاي آيات با بزاق ميباشد.