در حال بارگذاری؛ صبور باشید
منبع :
دوشنبه

۲۰ دی ۱۳۸۹

۲۰:۳۰:۰۰
37998

نسخ‌نويسان وثلث نويسان مشهور اصفهان

دوران حكومت صفويه در ايران و اصفهان زمان اوج شكوفايي هنر در سطوح مختلف بوده است. از جمله خوشنويسي به علت علاقة سلاطين اين دوره به هنر خوشنويسي و گرامي‌ داشتن هنرمندان آن، بسياري از خوشنويسان مشهور از سراسر كشور راهي اصفهان شدند تا در دستگاه صفويه ارج و قربي بيابند.


دوران حكومت صفويه در ايران و اصفهان زمان اوج شكوفايي هنر در سطوح مختلف بوده است. از جمله خوشنويسي به علت علاقة سلاطين اين دوره به هنر خوشنويسي و گرامي‌ داشتن هنرمندان آن، بسياري از خوشنويسان مشهور از سراسر كشور راهي اصفهان شدند تا در دستگاه صفويه ارج و قربي بيابند، همانند عليرضا عباسي و عمادالحسني و عبدالمجيد درويش طالقاني و سيداحمد نيريزي و ديگران.

با كمال تأسف، حسادت، دشمني و سعايت بعضي از خوشنويسان نزديك شاه عباس، باعث شهادت و كشتن بزرگترين نستعليق نويس ايران زمين كه شهرت جهاني دارد گرديد، ولي عاقبت شاه عباس از اين عمل ناپسند خود پشيمانگرديد اما پشيماني سودي نداشت.

ثلث نويسان و نسخ نويسان معروف اصفهاني كه آثار ارزنده و زيبايي از خود به يادگار گذاشته‌اند عبارت‌اند از:

محمدرضا امامي اصفهاني: او به نام امام و پيشواي زمان خود شهرت داشته و داراي عمر طولاني بوده و همزمان با شاه عباس اوّل و شاه صفي و شاه عباس دوم و شاه سليمان زندگي مي‌كرده و كتيبه‌هايي به خط ثلث و نسخ و نستعليق در هر دوره به يادگار گذاشته است. تعداد كتيبه‌ها به خط محمدرضا امامي در بناهاي تاريخي اصفهان بيست و نه عدد مي‌باشد، كه بين سالهاي 1038 تا 1081 هجري، رقم زده است.

محمدمحسن، فرزند محمدرضا امامي: نامبرده كتيبه‌هاي زيادي در بناهاي تاريخي اصفهان دارد. محمدمحسن امامي اگرچه نستعليق و نسخ را خوش مي‌نوشته اما تخصّص او در خط ثلث بوده و كتيبه‌هايي كه از او بر جاي مانده، بيشتر به خط ثلث نوشته شده است. او در عهد شاه سليمان صفوي و ابتداي سلطنت شاه سلطان حسين زندگي مي‌كرده است.

محمد صالح اصفهاني: از خوشنويسان ممتاز و نامدار اصفهان در دوره صفويه است. در بسياري از بناهاي تاريخي آثار قلمي زيباي او مشاهده مي‌شود، مخصوصاً در قسمت فوقاني محراب مسجد شاه اصفهان كتيبه‌اي است به خط ثلث بسيار ممتاز كه در پايان چنين رقم زده است: كَتَبُه محمد صالح الاصفهاني، سال 1038.

علي نقي امامي: او فرزند محمد حسن امامي و از خوشنويسان معروف دوره شاه سلطان حسين صفوي بوده و بسياري از كتيبه‌هاي مدرسة چهارباغ و امام‌زاده اسماعيل به خط او است. علينقي امامي علاوه بر خط ثلث، در خط نسخ و نستعليق نيز آثار ارزنده‌اي از خود باقي گذاشته است. وي عمري طولاني داشته و كتيبه‌هايي از اين خانواده در شهرهاي ديگر از جمله در مشهد و قم و قزوين نيز بر بناهاي تاريخي به يادگار مانده است.عبدالرحيم جزايري: بيشتر كتيبه‌ةاي زيباي مدرسة چهارباغ از آثار اين خوشنويس مي‌باشد كه به خط ثلث عالي نوشته شده است. كتيبه‌هاي سردر ورودي و سردر بازار مدرسة چهارباغ هر دو به خط او است كه در سال 1122 ه.ق و در زمان سلطنت شاه سلطان حسين صفوي نوشته شده است.

محمد هادي اصفهاني: او از نسخ نويسان معروف زمان شاه سلطان حسين صفوي بوده و در سال 1135 قمري در قتنة افغان در اصفهان كشته شده است. آثار زيبايي از اين خوشنويس به يادگار مانده است.

آقا هاشم اصفهاني: از استادان و خوشنويسان به نام خط نسخ در اواخر دوران حكومت صفويه بوده و قرآن‌هاي بسياري نوشته است. مخصوصاً دو جلد قرآن بسيار نفيس به خط او در گنجينة قرآن آستان قدس رضوي در مشهد به يادگار مانده كه در سالهاي 1184 و 1185 قمري نوشته است. او در سراسر كشورهاي اسلامي شهرت داشته و آثار بسيار زياد و زيبايي از خود به يادگار گذاشته كه همه در حد كمال نوشته شده است.

ميرزا محمدبن ابوالقاسم اصفهاني: او از خوشنويسان زمان فتحعليشاه قاجار بوده و در خط نسخ سمت استادي داشته است. وي شاعر نيز بوده و در شعر «صفايي» تخلص مي‌كرده است. ميرزا محمد در علم موسيقي هم دستي داشته و به شهرت رسيده است. او تا سال 1234 هجري حيات داشته است.

ميرزا عليرضا پرتو اصفهاني: او مشهور به آقاجان و متخلّص به پرتو و از اهالي لنجان اصفهان بوده است. پرتو از نسخ نويسان معروف عهد ناصري است و بسيار شيرين و دلچسب مي‌نوشته است. ميرزا آقاجان علاوه بر خوشنويسي شاعري نكته‌دان و خوش طبع بوده و «پرتو» تخلّص مي‌كرده است. وفات او را سال 1306 هجري نوشته‌اند.

زين العابدين اصفهاني: او در دورة ناصرالدين شاه از استادان مسلّم خط نسخ بوده است و ملقّب به «اشرف الكتّاب» گرديد. زين‌العابدين در طول عمر طولاني خود شاگردان زيادي تربيت كرد و آثار ارزشمندي از خود به يادگار گذاشت. از معروفترين شاگردان او سيد محمد بقاء و محمد علي، شهرت بيشتري دارند. «اشرف الكتّاب» در سال 1300 هجري در سن يكصد و ده سالگي در اصفهان درگذشت، «سرگشته»، شاعر اصفهاني درباره اوگفته است:

به پيش خط خوش نغز اشرف الكتّاب ز خط سبز نكويان همه دهان بستند

غلامعلي اصفهاني: او فرزند آقا محمدرحيم اصفهاني و ساكن محلّه مسجد جامع اصفهان بوده است. وي از خوشنويسان مشهور خط نسخ و از دوستان اشرف الكتّاب بوده است. غلامعلي به تندنويسي شهرت داشته و در زمان فتحعليشاه قاجار زندگي مي‌كرده و به روايتي هيجده قرآن نفيس نوشته است. تاريخ درگذشت او را سال 1329 هجري نوشته‌اند.

ميرزا محمدعلي اصفهاني: از شاگردان بنام اشرف الكتّاب و از خوشنويسان مشهور اواخر صفويه بوده است. ميرزا محمدعلي جد اعلاي خانوادة قدسي اصفهاني است و در خط نسخ و رقاع سمت ساتادي داشته است. قرآن مشهوري را كه او به نام حسنعلي‌خان، منشي ظل‌السلطان به خط نسخ و رقاع نوشته از نفيس‌ترين قرآنهاي زمان قاجاريه است.


تماس با هنر اسلامی

نشانی

نشانی دفتر مرکزی
ایران ؛ قم؛ بلوار جمهوری اسلامی، نبش کوچه ۶ ، مجمع جهانی اهل بیت علیهم السلام، طبقه دوم، خبرگزاری ابنا
تلفن دفتر مرکزی : +98 25 32131323
فاکس دفتر مرکزی : +98 25 32131258

شبکه‌های اجتماعی

تماس

تمامی حقوق متعلق به موسسه فرهنگی ابنا الرسول (ص) تهران می‌باشد