ضرورت بازشناسی معماری اسلامی در ایران

عباس مقتدایی در نشست تخصصی "گونه‌شناسی خانه‌های تاریخی شهر اصفهان" که در سالن اجتماعات این پژوهشکده برگزار شد، افزود: با ورود اسلام به ایران معماری شاخصی که در واقع متاثر از اسلام است در ایران شکل گرفت و در این دوران فرم معماری ایران با روح و اخلاق اسلامی آمیخته شد. وی ادامه داد: البته در دورانهای نزدیک به معاصر نیز با ورود و تسلط فرهنگ غربی بویژه در دوره قاجاریه عناصری از فرهنگ غرب به معماری ایران هم وارد و مسلط شد که با توجه به این نکته موضوع معماری، فرمها و مولفه‌‌های آن را باید مجددا مورد توجه جدی قرار داد. مقتدایی اظهار داشت: با توجه به مسائل فوق باید در جمهوری اسلامی ایران معماری نظام اسلامی را در مرحله نخست شناسایی نمود و پس از آن این معماری را در سطح داخلی و بین المللی ترویج دهیم.

رئیس پژوهشکده هنرهای سنتی اسلامی در ادامه سخنان خود با اشاره به اینکه دشمن در عرصه جنگ نرم از راه‌های مختلفی به دنبال ورود به ایران است، یادآور شد: در حال حاضر در طراحی و معماری مجتمع‌های تجاری یا خانه‌ها طرح‌هایی دیده می‌شود که برگرفته از فرهنگ غربی است و اکنون آنها طرح‌ها را در شهرهای ما وارد می‌کنند که در این عرصه نیز جای کار، بررسی و پیگیری وجود دارد.

مقوله محرمیت و اخلاق اسلامی باید در معماری خانه‌ها لحاظ شود

رئیس پژوهشکده هنرهای سنتی اسلامی اظهار داشت: توجه به مقوله محرمیت، فرهنگ، اخلاق و رفتار اسلامی باید در کالبد و کاربرد بنا و معماری بطور جدی مورد توجه قرار گیرد و خانه‌های امروز ما باید با توجه به این مقوله‌ها طراحی شود و بویژه مراکز دولتی، د انشگاهی، تحقیقاتی، فنی و مرتبط با معماری باید در این زمینه فعال شوند. مقتدایی همچنین سبک شناسی معماری و بررسی تاثیرات آن بر فرهنگ و خلق و خوها را از ضروریات امروز مراکز پژوهشی در حوزه معماری دانست. وی همچنین ادامه داد: باید مجددا حضور جدی هندسه را در طراحی‌ها و ساختهای معماری ایران بازتعریف نمود و هندسه گره‌ها را کاربردی کنیم.

رئیس پژوهشکده هنرهای سنتی اسلامی همچنین در ادامه سخنان خود با اشاره به اینکه معرفی شاهکارهای معماری و مستند سازی آن از ضروریاتی است که باید کاری جدی در خصوص آن صورت گیرد گفت: همانگونه که صفویه توانست در زمینه‌های سیاسی، اعتقادی، معماری و سبک‌های هنری و نظایر آن شیوه‌های جدید ارائه دهد امروز هم باید بتوانیم با بهره‌گیری از تجربه‌های تاریخی یک منظومه هماهنگ در عرصه‌های اجتماعی، فرهنگی، هنری، فنی و نظایر آن ایجاد کنیم و می‌توان با نگاه به درون جامعه ایران به همه نقاط جهان نفوذ کرد. مقتدایی ادامه داد: بکارگیری فرهنگ دینی و اسلامی از ضروریات جامعه امروز است که باید در این خصوص به شدت اندیشه شود و قطعا از چنین رویکردی استقبال زیادی هم خواهد شد.

سبک شناسی ادوار مختلف تاریخی می‌تواند تجربه دوران گذشته به حال را امکان پذیر کند

رئیس پژوهشکده هنرهای سنتی اسلامی ادامه داد: سبک شناسی ادوار مختلف تاریخی و معماری آن می‌تواند انتقال تجربه گذشته به دوران حال را امکان‌پذیر کند و اصفهان نیز در این عرصه گنجینه‌های بسیاری را در اختیار دارد که نمونه آن همچون قلعه گورتان در شهرستان اصفهان است که قدمتی نزدیک به 950 سال دارد. مقتدایی خاطرنشان کرد: نگاه عمیق به مقوله معماری و تاثیرات آن بر خلق و خوها و رفتارها و ظرافتهای این امر یکی از نیازهای امروز ما به شمار می‌رود.

اصفهان، شهر خانه‌های تاریخی است

در بخش دیگری از این جلسه یکی از پژوهشگران فعال در زمینه خانه‌های تاریخی اظهار داشت: رویکردهای مختلفی چون اقلیم، تاریخ و نظایر آن در عرصه معماری وجود دارد که توجه به آن امری ضروری به نظر می‌رسد.

مریم قاسمی ادامه داد: اصفهان شهر خانه‌های تاریخی است که در این خصوص خانه‌های تاریخی دوران صفوی و دوره قاجار بسیار برجسته است و می‌توان از مسجد جامع عتیق اصفهان نیز با عنوان دایره المعارف اسلامی نام برد. این استاد دانشگاه ادامه داد: البته نباید فراموش کرد که سیاست و مدیریت کلان حاکم بر جامعه در شکل گیری و نوع معماری گذشتگان نیز نقشی مهم و اساسی بر عهده داشته و مجموعه خانه خان خوراسگان یکی از این مجموعه‌های نفیس است که باید مورد توجه و بازشناسی قرار گیرد.

دوره صفوی دوره شکوه معماری اصفهان است

قاسمی در ادامه سخنان خود دوره صفوی را دوره شکوه معماری در اصفهان دانست و اظهار داشت: پس از این دوره تاثیر فرهنگ غرب در معماری از دوره ناصر الدین شاه آغاز شد. این محقق و پژوهشگر خاطر نشان کرد: زبان، خط، دین، شغل و عوامل متعدد دیگر در ساخت و نوع معماری متفاوت بسیار تاثیر گذار بوده است.