بسم الله الرحمن الرحیم

 

کتاب هايي براي همه کس، به جز هيچ کس

                

6. مو، لاي درز فلسفه (تاريخ فلسفه به طنز)، اردلان عطار پور، نشر آن و نشر همه.

اين کتاب کوچک، چنان که از عنوان آن پيداست، دربردارندة حکايات يا مطالبي لطيف دربارة حدود بيست تن از فيلسوفان مشهور يا عبارات و سخناني از خود آنان است. چه بسا بتوان با تبسم، دربارة آن تأملي کرد و از آن چيزي آموخت. عناوين برخي از بخش هاي کتاب از اين قرار است:

·   يافتم، يافتم (دربارة ارشميدس)

·   فيلسوف گريان (دربارة هراکليت)

·   مي چسبيد (دربارة ديوژن)

·   قبولش داره (دربارة ماکياولي)

·   اسب در طويله (دربارة فرانسيس بيکن)

·   گردش داريم تا گردش (دربارة گاليله)

·   فکر مي کنم، پس نيستم (دربارة دکارت)

·   خيلي بامعرفت بود (دربارة ولتر)

·   حوله بدهيد (دربارة روسو)

·   شلاق و زنان (دربارة نيچه)

·   باباهاتون ميمون بوده (دربارة داروين)

·   موبايل و آينده (آيندة مردان از نظر ويل دورانت)

در بخش پاياني کتاب ـ در نشريات ـ نيز مقالات طنزآميز نويسنده در مطبوعات آمده است که خواندن آن خالي از لطف نخواهد بود.

بخشي از فصل فيلسوف گريان را با هم مي خوانيم:

هراکليت فيلسوف بزرگ ماقبل سقراط و افلاطون مي گفت: در يک رودخانه دوبار نمي شود شناکرد. مقصود هراکليت اين بود که همه چيز در حرکت و گذر دايمي است، طوري که اگر در رودخانه اي براي بار دوم پا گذاشتيد، نه شما همان آدم قبلي هستيد و نه رودخانه همان رودخانه است؛ اما چون اين حرف دوهزار و پانصد سال جلوتر از زماني که بايد گفته مي شد، گفته شد، کمتر کسي چه موافق و چه مخالف از آن سر درآورد. يکي از شاگردان هراکليت که در کنار رودخانه زندگي مي کرد، براي استحمام از رودخانه استفاده نمي کرد. علت را پرسيدند، گفت: من سه سال پيش اينجا حمام کردم و در يک رودخانه دوبار نمي شود حمام کرد.

خود هراکليت بيش از همه در معرض تناقض و پريشان گويي قرار داشت. چنان که هر صبح که از خواب بر مي خواست، از همسرش مي پرسيد: تو کي هستي؟

همسر هراکليت هم که در هر حال، متأثر از عقايد فلسفي شوهرش بود، مي گفت: تو کي هستي؟

همين زن هميشه جلوي هراکليت غذاي مانده مي گذاشت و هر وقت که مورد اعتراض قرار مي گرفت، مي گفت: هر وقت بخوريش تازه است؛ درست مثل خودت و رودخانه.

اين شد که هراکليت از اين وضعي که فلسفه براي زندگي اش پيش آورده بود، و از اينکه مي ديد چه برداشت هاي عاميانه اي از افکارش مي کنند، چنان غمناک شد که در تاريخ، به فيلسوف گريان مشهور شد.

 

7. الفباي فلسفه، نايجل واربرتون، ترجمة مسعود عليا، نشر ققنوس.

اين کتاب، مانند ديگر کتب اين فهرست، براي آناني به رشتة نوشته درآمده که تازه مي خواهند به وادي فلسفه گام نهند و تاکنون کمتر مطلبي از حکيمان بزرگ خوانده اند. غرض نويسنده آن است که به جاي شرح صرفِ آراي فلسفي پاره اي انديشمندان جليل القدر، ابزارهايي به دست خواننده دهد که خود در باب آن مسائل انديشه کند؛ مسائلي که به طور طبيعي، از دل آدمي ـ نه تنها فيلسوفان ـ پيدا مي آيد و کساني که هيچ کتاب فلسفي را تورق هم نکرده اند، از روي طبع، دربارة آنها مي انديشند. نويسنده همچنين کوشيده از زبان تخصصي بپرهيزد و در کنار پيشبرد مطالب، به شرح اصطلاحات ناآشنا بپردازد. نويسنده در درآمد کتاب، خوانندة ايده آل خود را کسي مي داند که آن را با نگاهي انتقادي مي خواند، پيوسته در براهين آن شبهه مي افکند و در اين روند، باورهاي خود را پالايش مي کند. فصول اين کتاب عبارت است از:

·   خدا؛

·   حسن و قبح؛

·   سياست؛

·   جهان خارج؛

·   علم؛

·   ذهن؛

·   هنر.

 

8. آثار کلاسيک فلسفه، نايجل واربرتون، ترجمة مسعود عليا، نشر ققنوس.

در اين کتاب نيز نايجل واربرتون به شيوة کتاب پيشين، اين بار به بيست و چهار کتاب مهم فيلسوفان بزرگ، از جمهوري افلاطون گرفته تا نظرية عدالت راولز پرداخته است.                                                                                          

 

9. فلاسفة بزرگ (آشنايي با فلسفة غرب)، براين مگي، ترجمة عزت الله فولادوند، نشر خوارزمي.

اين کتاب که پيش درآمد خوبي است بر تاريخ فلسفه، بر اساس سلسله برنامه هاي تلويزيوني که از سال 1987 در شبکة بي بي سي پخش شد، تنظيم شده است. در اين برنامه ها، براين مگي با شماري از فيلسوفان امروز، دربارة آراي حکيمان بزرگ تاريخ فلسفة غرب به گفت و گو نشسته است. گفتني است که اين برنامه در ايران دوبله شد و از شبکة چهارم سيما پخش گرديد.

ويژگي مهم اين کتاب، کوشش ارجمند براين مگي در بازگرداندن قالب گفت و گو به ميدان تفهيم و تفهّم حکمت است.  به گفتة مترجم دانشمند کتاب، عزت الله فولادوند، افلاطون که سرآمد همة حکيمان و بزرگ ترين آنان است، گفت و شنود را شايسته ترين روش بيان مطالب فلسفي مي دانست. اين قالب داراي محاسني است:

 1. دو طرف گفت و گو ساده و قابل فهم سخن مي گويند؛

2. در مکالمه، مسائل، بهتر کاويده مي شود و فرصت براي طرح ديدگاه هاي مخالف پديد مي آيد؛

 3. شنونده يا خوانندة مکالمه خويش را در بحث سهيم مي بيند و بهرة افزون تري مي برد؛

 4. به دليل سه نکتة ذکر شده، زمينه براي بهره بردن آسان تر عموم، از دانش، فراهم مي آيد و علم همگاني تر مي گردد.

مترجم محترم بر آن است که روزگار علم، فقط براي خواص به سر آمده است. آثار بزرگ فکري و ذوقي، ميراث مشترک همة آدميان است و همه حق دارند ـ و بايدـ در آنها پژوهش کنند. در اين احوال و به ويژه در کشور ما، بايد مطالب پيچيده بدون غلتيدن به ورطة ابتذال، به شيوه اي به ديگران انتقال يابد که افراد باهوش و جدي، به فهم مسائل مورد بحث دست يابند. آنان که از شالودة ميراث فکري بشر بي خبر بمانند، دير يا زود بايد تن به خفت و اسارت دهند. به گفتة سقراط، زندگي تا در ترازوي خرد سنجيده نشود، ارزش زيستن ندارد. عنوان هاي برخي فصول اين کتاب:

·   افلاطون؛

·   فلسفة قرون وسطي؛

·   دکارت؛

·   هگل و مارکس؛

·   نيچه؛

·   هوسرل، هايدگر و فلسفة جديد اصالت وجود؛

·   پيروان آمريکايي مکتب اصالت عمل؛

·   فرگه، راسل و منطق جديد.

 

10. مردان انديشه، براين مگي، ترجمة عزت الله فولادوند، نشر خوارزمي.

اين کتاب نيز ادامة کتاب پيشين است و در واقع، جلد دوم آن به شمار مي آيد.

 

11. چگونه فيلسوف شدم (سفر من به جهان فلسفة قرن بيستم)، کالي مک گين، ترجمة عرفان ثابتي، نشر ققنوس.

اين کتاب سفرنامة فلسفي کالين مک گين است به عالم حکمت قرن بيستم. او به اين شيوه، مي کوشد فلسفة تحليلي را براي خوانندگان تبيين کند و در لابه لاي سوانح فکري يک انديشمند، آنان را با مسائل مهم فلسفة معاصر آشنا سازد. از ويژگي هاي اين کتاب، بحث دربارة برخي موضوعات بين رشته اي است. نويسنده به دليل دلبستگي به داستان و ادبيات، به اين گونه مسائل نيز مي پردازد که مي تواند براي دوستداران آن، جذاب و آموزنده باشد. عناوين برخي از فصول کتاب:

·   از روان شناسي به فلسفه؛

·   منطق و زبان؛

·   ذهن و واقعيت؛

·   باور، ميل و ويتگنشتاين؛

·   آگاهي و شناخت؛

·   فرافلسفه و ادبيات داستاني.

 

12. فلسفه به زبان ساده، جني تيچمن و کاترين اوانز، ترجمة اسماعيل سعادتي،نشر دفتر پژوهش و نشر سهروردي.

به ادعاي نويسندگان، اين کتاب هم براي خوانندگان عادي و هم دانشجويان و کارشناسان فلسفه مفيد است و زبان سليس و روان آن، بدون به کارگيري اصطلاحات سنگين فلسفي، اشتياق خواننده را براي مطالعات بيشتر در اين زمينه، برمي انگيزد. در اين کتاب، قلمرو فلسفه به شش بخش تقسيم شده است:

مابعدالطبيعه، فلسفة اخلاق، فلسفة سياست، فلسفة علم، فلسفة منطق و فلسفة زندگي.

در لابه لاي مباحث کتاب، به مسائلي چون معرفت، آزادي، خدا، هدف و معناي زندگي، فمينيسم و ... نيز پرداخته مي شود.

 

13. توجيه فلسفه براي دخترم، روژه ـ پل دروا، ترجمة ترانه وفايي،نشر قطره و ايران بان.

همگان، حتي کودکان به مسائلي چون زندگي، مرگ، آزادي، عدالت و ... مي انديشند و به پرسش هايي در ذهنشان مي رسند که گاه براي برخي از آنها، هيچ پاسخي نمي يابند. براي آغاز فلسفه، تنها چيز مورد نياز، پرسش و توانايي انديشيدن است. پس در نگاه نويسنده، فلسفيدن براي همه ممکن است. فصل هاي اين کتاب عبارت است از:

·   دليل نگارش کتاب؛

·   در جست و جوي انديشه هاي حقيقي؛

·   خردمند بودن يا عالم بودن؛

·   راه کلمات را دنبال کنيم؛

·   اين همه راه آزادي.

 

14. فلسفه در گفت و گو با محمد ضيمران، نشر اگر.

اين کتاب حاصل گفت و گويي طولاني با دکتر محمد ضيمران، استاد فلسفة دانشگاه، دربارة تاريخ فلسفه و برخي مسائل مهم و اساسي فلسفي است. دو طرف گفت و گو کوشيده اند با ارائة پرسش ها و پاسخ هايي ساده و قابل فهم، فلسفه را در حد امکان، براي نوجوانان، شيرين و خواندني سازند. برخي از پرسش ها از اين قرارند:

اولين فيلسوف چه کسي بوده؟ تفاوت علم و فلسفه چيست؟ حرف حساب افلاطون چه بود؟

 

15. داستان هاي فلسفي براي کودکان و نوجوانان، پرجسپرسن، ترجمة مهدي کيانيان و شيرين شريفيان،نشر فانوس.

در اين کتاب دو زبانه، داستان هايي ويژة کودکان و نوجوانان آمده که دو شخصيت اصلي آن، مارک و دينا در همة داستان ها حضور دارند. در پايان کتاب، پرسش هايي ساده مربوط به داستان هر فصل آمده است تا ذهن کودکان را به مسائل فلسفي نهفته در داستان معطوف کند. برخي از اين پرسش ها چنين است:

چرا زندگي مي کنيم؟ چرا ما اينجا هستيم؟ آيا ما روح داريم؟ و ...

پرجسپرسن معتقد است: .

بچه ها فيلسوف طبيعي هستند.

 

16. داستان هاي فکري (کند و کاوي فلسفي براي کودکان)، فيليپ کم، ترجمة احسانه باقري، نشر امير کبير.

هشت داستان فلسفي در اين کتاب آمده تا جريان تفکر کودکان در رويارويي با مسائل فلسفي قرار گيرد. مفاهيم مطرح شده در اين داستان ها به مسائل پيچيدة فلسفي نمي پردازند، بلکه مفاهيمي کلي را مورد بحث قرار مي دهند. برخي از اين مباحث عبارت است از:

صدق يا حقيقت، ماهيت ذهن، آزادي، قواعد اخلاقي يا اجتماعي، زيبايي و... .

 

17. سقراط (حکيمي که از پرسيدن باکي نداشت)، کوراميسون، ترجمة محمد بقايي ماکان، نشر قصيده سرا.

سقراط، نوشندة جام شوکران، نخستين شهيد راه فلسفه و حقيقت، زندگي پرماجرا و جذابي داشته است. مي گويند آنچه سبب حکم مرگ او شد، اين بود که مي گفت کشور نبايد به ارادة مردم اداره شود، بلکه بايد در دست حکيمان و صاحبان خرد باشد و اين سخن به مذاق بزرگان يونان تلخ آمد؛ آن قدر تلخ که تصميم گرفتند تلخ ترين نوشيدني موجود را به سقراط بچشانند تا ديگر هوس اين گونه سخنان به سرش نزند. البته سقراط، پس از چشيدن کمي از آن، طولي نکشيد که نوش رحمت را سر کشيد و ديگر نتوانست حرفي بزند. به هر حال، اين کتاب که به رمان بيشتر شبيه است، به شيوه اي جالب، شما را با زندگي اين انديشمند سترگ آشنا مي کند و در لابه لاي آن مي توانيد از برخي آراي فلسفي او نيز آگاه شويد.

 

18. مجموعه کتاب هاي آشنايي با فيلسوفان، نشر مرکز.

اين مجموعه شامل تک نگاري هاي حدود هفتاد صفحه اي است، دربارة حکيمان مشهور، به قلم پل استراترن. تاکنون کتاب هاي آشنايي با ارسطو، افلاطون، سقراط، نيچه، اسپينوزا، ويتگنشتاين، هگل، بيکن، دکارت، راسل، شوپنهاور، کانت و مارکس منتشر شده است. در هر يک از اين کتب، زندگي نامه و انديشه هاي هر فيلسوف، به طور موجز بيان مي شود.

 

19. مجموعه کتاب هاي نويسندگان قرن بيستم فرانسه، نشر ماهي.

اين مجموعه نيز به اجمال، نويسندگان مشهور فرانسه در قرن بيستم را به خوانندگان علاقه مند معرفي مي کند؛ اعم از حکيمان، رمان نويسان و ... . سرپرست و سرويراستار مترجمان اين مجموعه خشايار ديهيمي است. برخي از فيلسوفان اين مجموعه عبارتند از، ميشل فوکو، ژان پل سارتر، هانري برگسون و ... .

 

20. دنياي تئو (داستاني دربارة تاريخ اديان)، کاترين کلمان، ترجمة دکتر مهدي سمسار، نقش جهان.

آخرين کتابي که به معرفي آن مي پردازيم، کتابي فلسفي به شمار نمي آيد و چنان که از عنوان فرعي آن پيداست، داستاني است دربارظ تاريخ اديان؛ ليکن در لابه لاي مباحث مربوط به اديان، برخي مسائل فلسفي نيز مطرح مي شود که علاقه مندان را به کار مي آيد و از طرفي، شمار کتاب هاي معرفي شدة ما را نيز به عدد خوشايند و خوش آهنگ بيست مي رساند.

اين رمان در سال 1997 م. در پاريس منتشر شد و همچنان پس از گذشت حدود نه سال، در رديف کتب پر فروش فرانسه قرار دارد. کاترين کلمان، فيلسوف و رمان نويس معاصر فرانسوي در سال 1939 م. به دنيا آمد. او پژوهش هاي پرشماري در زمينه هاي مردم شناسي و روان کاوي انجام داده است و افزون بر آن، ده رمان نيز نگاشته است. بخشي از اين رمان را باهم مي خوانيم:

تئو مي پرسد: آيا نصرت، عارف است؟

عمه مارتا: بدون شک، براي چه مي پرسي؟

ـ آخه گفت کار مي کند.

ـ آره. او عضو کميسارياي عالي پناهندگان سازمان ملل است.

ـ پس مي شود هم به عرفان گراييد و هم کار کرد. من خيال مي کردم بايد با دنيا قطع رابطه کرد.

ـ نه در اسلام. حضور در جامعة مؤ منان اصلاً جدا ماندن و انزوا را برنمي تابد. چنان که ديدي، بهترين نماز، نماز جماعت است. اما برخي از رهبانان مسيحي در گوشة ديرهاي خود مي خزند و کلام و گفتار را بر خود حرام مي دارند. در سنت مسيحي، رهبانان و راهبه ها هيچ کاري جز دعا و نماز نمي کنند.

ـ آدم هاي مفيدي نيستند. کار کردن را به ديگران سپرده اند.

 

 

تکمله: