محسن میرزاعلی، جوان ترین نقال، قصه گو و پرده خوان معاصر است. او فرزند مرشد ابوالحسن میرزاعلی از پرده خوانان بنام و از نوازندگان تعزیه ایران است که از زمان قاجارشاه در تکیه دولت و در مقابل ناصرالدین شاه به اجرای تعزیه می پرداخت.این هنرمند که تا به حال اجراهای بی شماری در داخل و خارج از کشور و در جشنواره های گوناگون داخلی و خارجی داشته است از شاگردان مرشد ترابی از پرده خوانان بنام و صاحب سبک است و خود نیز تحولات بسیاری را در هنر نقالی و پرده خوانی به وجود آورده است.
با وی در خصوص هنر پرده خوانی گفتگو کرده ایم که حاصل آن را در زیر مرور خواهیم کرد:
هنر پرده خوانی چیست؟
این هنر، ذکر منقبت اهل بیت و اجرای آیین های مختلفی با هدف استفاده از بزرگان برای رونق کسب و کار و زراعت بوده است. با رسمی شدن مذهب شیعه، شمایل خوانی و پرده خواني در میان مردم اوج می گیرد .این آیین ها و پرده های کوچکی که احتمالاً همان نقاشی های قهوه خانه ای آن روزگار بوده است، زمینه رشد پرده خوانی را فراهم آورد اگرچه سلطه افغان ها و ویرانی های به بار آمده خللی در اجرای این آیین ایجاد کرد اما پس از آن و در دوران افشاریه و زندیه شاهد اعتلا و اوج این هنر هستیم.
آیا می توان گفت پرده خوانی و منقبت اهل بیت (ع) رابطه مستقیمی دارند؟
ریشه اصلی پرده خوانی به پرده های دراویش عجم باز می گردد، شاه اسماعیل صفوی که خود نیز از دراویش بود با کمک 7 طایفه از ترکان قزلباس مذهب شیعه را گسترش دادند و پرده هایی مختص به روایات زندگانی اهل بیت (ع)، معجزات، کرامات، نبردها و ... ایشان فراهم آوردند که زمینه مهمی برای عمومیت و رشد این هنر در سطح جامعه فراهم آورد.
ادبیات روایی و داستانی ایران چه تاثیری در این هنر داشته است؟
داستان های شاهنامه، روایات ادبی و ... پس از این به پرده خوانی افزوده شد و یکی از بخش های پرده خوانی شد که البته موقعیت تثبیت شده ای نیافت و نتوانست در حد پرده های درویشی جایگاه دائم یابد.
ویژگی های مهم یک پرده خوان چیست؟
نقالی و پرده خوانی هنری است دشوار که احاطه کامل پرده خوان به مسائل روز جامعه، توجه به موقعیت فرهنگی، اجتماعی، اعتقادی و حتی گروه سنی مخاطبان از عوامل موفقیت در آن است، هنرمند پرده خوان باید در موقعیت شناسی و مسائل روانشناختی مهارت داشته باشند، تا آنچه را که ویژگی مهم این هنر است، یعنی تهذیب اخلاقی و روحی در مخاطب خود ایجاد کنند.
دانسته سایر هنر ها نیز به نقال کمکی خواهد کرد؟
پرده خوانی مجموعه ای کامل از هنرها از جمله نقاشی، موسیقی، فن بیان، صدای خوش، قصه گویی، هنر بدن و خطوط چهره و همچنین منقبت خوانی، نقاشی، بحر، طویل خوانی و ... است و تسلط کامل بر این فنون و تکنیک ها لازمه موفقیت و تاثیرگذاری این هنر بر مخاطبان است. تجربه نشان داده است هر جا که پرده خوانی تا حد توان ویژگی های ذکر شده را دارا بوده و توجه به موقعیت شناسی و مخاطب محوری را سرلوحه کار قرار داده، با موفقیت های چشم گیری روبرو شده است.
این هنر در روزگار حاضر دیگر آن غنای گذشته را ندارد. راهی برای برگشت به روزهای اوج آن وجود دارد؟
هنرهای نمایشی و آیینی نیازمند توجه و رویکرد جدی مسئولان مربوطه است و جز این راهی برای رشد این هنر و بازگشت به روزهای اوج آن در جامعه وجود ندارد. چرا که هنوز هم هنرمندان بسیار موفق و البته گمنامی در گوشه و کنار کشور به اجرای این آیین ها می پردازند اما سامان بخشی و هدایت آن در مسیر درست نیازمند برنامه ریزی و حمایت صحیح مسئولان خصوصاً از هنرمندان آن و تبلیغ و اطلاع رسانی شایسته در این زمینه است.روزگاری ایران 70 هزار نقال و پرده خوان داشت که در هر کوی و برزن به روایت داستان های پهلوانی، مذهبی و آیینی می پرداختند. این هنرمندان مهمترین وظیفه خود را رشد اخلاقی مردم قرار داده بودند و به گوش مردم نیز واقعه عاشورا و دیگر روایات اهل بیت آشنا بود.
و سخن پایانی؟
هنری که خلاقیت و ترکیب دیگر هنرهای آیینی را یکجا در معرض دید مخاطبان عام و خاص خود قرار می داد، امروز به جایی رسیده است که بیش از حدود 50 تا 100 پرده خوان و نقال وجود ندارد و همتی هم در زمینه تربیت هنرمندان پرده خوان برای آینده و رواج این هنر که به حتم یکی از غنی ترین گونه های نمایش های آیینی ماست، وجود ندارد.
منبع :
پنجشنبه
۱۳ مهر ۱۳۹۱
۲۰:۳۰:۰۰
53469
محسن میرزاعلی، جوان ترین نقال، قصه گو و پرده خوان معاصر است. او فرزند مرشد ابوالحسن میرزاعلی از پرده خوانان بنام و از نوازندگان تعزیه ایران است که از زمان قاجارشاه در تکیه دولت و در مقابل ناصرالدین شاه به اجرای تعزیه می پرداخت.