چاپ و نشر لغتنامه
لغتنامة بزرگ دهخدا که در شانزده جلد به چاپ رسیده است، شامل شرح و معنی واژگان آثار ادبی و تاریخی زبان فارسی است. این لغتنامه، بزرگترین و مهمترین اثر دهخدا است، که بیش از چهل سال از عمر او، صرف آن شد. لغتنامه دهخدا، معانی، تفاسیر، و شروح تاریخی چندی از واژههای عربی را نیز داراست.این لغت نامه در سال 1319 شمسی، در چاپخانه بانک ملی شروع و یک جلد آن در 468 صفحه چاپ شد؛ ولی به علت جنگ جهانی دوم و ارتباط دامنه آن با ایران، چاپ آن متوقف شد.
در 25 دی ماه سال 1324، مجلس شورای ملی، به پیشنهاد جمعی از نویسندگان، هزینه چاپ آن را پذیرفت که از آن موقع با همکاری گروهی از دانشمندان با علی اکبر دهخدا، در یادداشتبرداری، ترجمه، تدوین و تألیف مطالب، اولین مجلد آن در 5000 صفحه در سال 1325 منتشر و از آن به بعد در جزوه های 100 صفحهای بهطور مستمر، چاپ شد. بعد از آن دانشگاه تهران این وظیفه را برعهده گرفت و چاپخانه دانشگاه به تنهایی عهدهدار چاپ شد که هم اکنون هم ادامه دارد. گفتنی است که نام تمام کسانی که در تألیف لغتنامه همکاری و همفکری داشته اند در تکمله مقدمه آمده است.
محل فعلی مؤسسه لغتنامه دهخدا در شمیران، جنب باغ فردوس است. این مؤسسه توانسته لغتنامه دهخدا را در ۲۲۲ جزوه شامل حدود 27 هزار صفحه چاپ كند و در اختیار علاقهمندان قرار دهد.
ساختار لغت نامه
مهمترين و اساسيترين اثر دهخدا به نظر برخي مهمترين اثر نويسندگي معاصر است. بيشتر شهرت و احترامي که دهخدا داراست، به سبب همين لغتنامه است.همه لغات فارسي و محلي، نام شهرها و روستاها و کلمات علمي و شاخص، حتي لغات عربي را ميتوان در لغتنامه دهخدا يافت. در جلوي هر کلمه، معناي لغوي آن، موارد استعمال، طرز تلفظ صحيح، اشعاري در رابطه با آن و بسياري اطلاعات ديگر درباره لغت قرار دارد.
دهخدا 50 سال، يعني بيشتر عمر خود را صرف آن کرد. وي نزديك به چهار ميليون فيش براي بنيان اين كار جمعآوري كرده است.
دهخدا در سال 1324 هجري شمسي ميليونها فيشي را که در تهيه لغتنامه فراهم کرده بود، توسط مجلس شوراي ملي به ملت ايران هديه کرد و مجلس نيز قانوني را تصويب کرد که اين ميراث عظيم چاپ شود.
کار هماهنگي ومديريت لغتنامه به وصيت خود دهخدا بر عهده دکتر محمد معين گذارده شد. پس از فوت دکتر معين نيز اين کار به وسيله دکتر سيدجعفر شهيدي و دکتر دبيرسياقي و ديگران دنبال شد و به پايان رسيد. تا زماني که دهخدا زنده بود 4200 صفحه از لغتنامه تهيه شده بود؛ در حالي که لغتنامهاي که امروز وجود دارد در 50 جلد و 26 هزار صفحه به چاپ رسيده است.
ویژگیهای لغتنامه
لغتنامه در حدود 200 هزار عنوان لغت دارد. بیشتر این لغتها، مستند به شاهدهای متعدد است.علامه دهخدا از آوردن این شواهد گوناگون از نظم و نثر، علاوه بر روشن ساختن معنی لغت، دو نکته دیگر را در نظر داشت:
1. سیر تاریخی تحول کلمه نشان داده شود؛
2. تحول معنی آن در طول تاریخ زبان "دری" روشن شود.
ترکیبات لغتها در لغتنامه آمده و برای بیان تلفظ هر کلمه، در جلد آن، حروف حرکتدار به کار رفته است.
در اين لغتنامه یک دوره مفصل دستور زبان فارسی آمده است و بسیاری از لغتهای محلی نواحی مختلف ایران در آن ضبط شده است.
در این لغتنامه، سعی شده که اغلب مفاهیم و اصطلاحات متقدمان را از متنهای مختلف، تدوین و با لغتهای فرانسوی مطابق شود. در مورد اعلام رجال و مکانها، تحقیقات و پژوهشهای دقیقی شده و اسناد و مدارک ارزشمندی برای هر موضوع در فیشها، موجود است.
در این کتاب، تصویر گياهان، حیوانات، افراد، نقشه اماکن، جدولها، آمارهای اقتصادی و الفبای ملتهای مختلف در برابر لغتهای مربوطه، آورده شده است.
منابع
1. ویکی پدیا.2. سایت کتابشناسی طهور
http://book.tahoor.com/page.
3. سایت مردمسالاری
http://www.mardomsalari.com/template1/News.aspx?NID=99661