کاظم چلیپا در سال 1336 در تهران به دنیا آمد. نقاشی را نزد پدرش مرحوم حسن اسماعیل‌زاده، نقاش قهوهخانهای آموخته است. او دارای مدرک کارشناسی ارشد نقاشی از دانشکده هنرهای زیبا دانشگاه تهران است. این هنرمند نقاش آثارش را در تعداد بسیاری نمایشگاه گروهی و بينال‌های نقاشی در داخل و خارج از کشور به نمایش گذاشته و کسب مقام اول نمایشگاه بین‌المللی هنرهای ظریفه ژاپن در سال 1371 را در کارنامه هنری‌اش ثبت کرده است. چلیپا اکنون عضو هيئت علمي چند دانشگاه معتبر هنر در کشور است که از میان آنها نام دانشكده هنر دانشگاه شاهد پررنگ‌تر از بقیه است. او همچنین عضو افتخاری انجمن نقاشان آذربایجان (باکو) است. با کاظم چلیپا درباره هنر اسلامی و نقاشی قهوهخانهای به گفت‌وگو نشسته‌ایم.
به نظر شما هنر اسلامی به کدام بخش هنر اطلاق می‌شود؟
بحث درباره هنر اسلامی بحث بسیار پیچیده‌ای است. نه از نظر رشته بلکه از نظر نوع پدید آمدنش. در درجه اول منشأ تفکر اسلامی، قرآن است. در قرآن مسئله مهم، تربیت است. در نگاه به تاریخ دو دیدگاه وجود دارد. یکی نگاه ادیان توحیدی است و دیگری نگاه ماتریالیستی. اسلام مکتب تربیتی خاصی دارد و هنر اسلامی با جهت تربیتی اسلام، معنی پیدا می‌کند. احکام اسلام برای تربیت جسم و در نتیجه تربیت روح، برنامه دارد و در اینجا هنری هم که به وجود می‌آید، حاصل این تربیت است. مسجد و بازار و تمام آداب و رسوم‌ها، اسلامی می‌شود. اسلام براي کوچک‌ترین تا بزرگ‌ترین مسئله دستورالعمل دارد.آيا در نقاشی قهوهخانهای تلفیق مسائل ملی و مذهبی وجود دارد؟
مسلمان‌های عرب هنری نداشته‌اند و قرآن با داستان‌های خود مسلمانان را تربیت کرد. هنرهای اسلامی هر جای دنیا دارای یک روح واحد است. این روح واحد تربیت قرآنی و خواستگاه اسلامی است. هر جا که اسلام وارد شد و قوم و ملتش دارای پیشینه فرهنگی بودند، خصوصاً در ایران، این تربیت قرآنی با هنر و فرهنگ آن ملت عجین شد، و هنر اسلامی به وجود آمد. در ایران از ابتدا یکتاپرستی جریان داشت و این یکتا پرستی با نگاه قرآنی عجین شد و عرفان اسلامی را در دل خود به وجود آورد. در این تفکر عشق به‌عنوان یک منبع بزرگ خلق، ایجاد و آفرینش قرار می‌گیرد. این نوع تفکر عرفان اسلامی، نمادهای خود را به وجود آورد. از جمله این نمادها گنبد،گلدسته‌ها و تزئینات در و دیوار و نور است. یکی از مهم‌ترین مباحث عرفان اسلامی و قرآنی، نور است که مهم‌ترین نماد محسوب می شود. جهان تجلی خداوند است و چون خود کامل است تمام چیزهای جهان کامل است. در هیچ چیزی نقصی دیده نمی شود. نه در یک پشه نقص وجود دارد و نه در یک گیاه. نقص فقط در انسان است، نه در جسم انسان بلکه در آگاهی آن که باید کامل شود. به همین دليل هم هنر اسلامی توصیف این تکامل انسانی است؛ مثلاً در هنر معماری چند چیز حائز اهمیت است. اول حلال و حرام بودن زمین است، دوم رو به قبله بودن، سوم نورگیر بودن، چهارم اندورنی و بیرونی، پنجم همان‌طور که انسان عالم صغیر است نسبت به عالم کبیر، این خانه هم باید یک خانه کاملی باشد در مقابل خانه بزرگ یعنی دنیا. در اين نوع معماري سقف‌ها، پنجره‌ها، حیاط، حوض و نقش‌ها همه تعریف دارند. هنر اسلامی در لوازم کاربردی زندگی تجلی پیدا کرده است. بشقاب‌های دوره‌های مختلف هنر اسلامی دور تا دورشان آیاتی در رابطه با اصراف نکردن وجود دارد. دور سفره‌های قلمکار هم همین طور است. همه اینها تربیت است. هنر اسلامی جدا از محتوای انسان‌سازی و تربیتی‌اش نیست. آن چیزی که ریشه هنر اسلامی است همین تربیت قرآنی آن است. اسلام هنری ندارد، هنر متعلق اقوام و کسانی است که به اسلام گرایش پیدا کرده‌اند و بر اساس تعالیم، روح و قاعده اسلام بر پایه فرهنگ بومی خودشان هنری به وجود آورده‌اند.