مهمترين ويژگي تعزيه فاصله گذاري و آگاهي شخصيتهاي قصه از سرنوشتشان است. آگاه بودن اشقيا نسبت به شقي بودن خود و معصوم بودن خاندان پيامبر.
واقعه را تماشاچي از قبل مي داند و نويسنده نحوه وقوع را توصيف مي كند. اديبانه نبودن شعر و استفاده از كلمات كوچه و بازار و نزديكي به بيان محاوره همه و همه تعزيه را نمايشي با خصيصه هاي خاص خود مي كند(همان،35). تعزيه خواني بيرون از حوزه مسجد و منبر و دور از قلم و عمل و نفوذ دستگاه رسمي مذهبي ايران در ميان توده مردم شكل گرفت .شكل گيري تعزيه خواني بر بنياد روايتهاي شفاهي عامه مردم از وقايع تاريخي و حماسه كربلا و مجموعه اي از گزارشهاي مقتل نامه ها و افسانه ها و باور هاي مردم بود . از اين رو تعزيه خواني دستاورد جهان بيني و شيوه تفكر و احساس دروني توده مردم جامعه اي سنتي است كه فرهنگي و انديشه اي رمزگرا و حماسه ساز بر ذهنيت آن جامعه چيره بوده است.رمز و راز جاذبه تعزيه خواني و مقبوليت آن در جامعه دوره قاجار، فرهنگي بود كه مردم در آن پرورش يافته بودند اين فرهنگ بر مجموعه اي از عناصر مذهبي و آئيني هاي تمثيلي و مناسك اسطوره اي انساني قوام يافته بود. چنين فرهنگي از يك سو رفتارهاي آئيني و عشيره اي كهن را به مردم جامعه القا ميكرد و آنان را در رفتارها و مناسبات اجتماعي به تقليد و تكرار سنتها و شيوه هاي رفتار پيشينيان برمي انگيخت و از سوي ديگر رفتارهاي دور از الگوهاي سنتي پيشينيان را در برابر ديدگان آنان ناروا و بدعت آميز و ضد ارزش مي نماياند و مردم را از پيروي آنها دور نگه مي داشت.
تعزيه خواني بر مردم جامعه هاي سنتي - مذهبي گذشته و گروههاي مذهبي سنت گرايي امروزي بيش از هر شكل ديگر مناسك و شعاير مذهبي توانسته تاُثير بگذارد. تعزيه خوانان با به نمايش در آوردن وقايع كربلا در احساسات مذهبي و روان جمعي عامه مردم را در برابر رخدادهاي حزن آور كربلا بر مي انگيزانند و از اين طريق فلسفه حق جويي و از خود گذشتگي شهيدان حماسه آفرين تاريخ تشيع را همچون انگاره و نمونه برتر در ذهن و خاطر آنان زنده نگه مي داند.
هنر تعزيه كه توسط عده اي از خود مردم عام اجرا مي شود. بسيار تاُثير گذار براي مخاطبان خود مي باشد. چون تعزيه همان گونه كه يك نوع عزاداري براي ائمه اطهار مي باشد، جنبه آموزشي هم براي مخاطبان خود دارد. چون تماشاگر با شخصيتهاي مذهبي آشنايي پيدا مي كند.در تعزيه قهرمان هر داستان از تعزيه‌ها در نهايت به فيض رفيع شهادت نايل مي گردد و آن شخص شهيد يكي از قدسيان و از اولياء الهي مي باشد. كه اين باعث شكوفايي روحيه شهادت طلبي و مرگ با افتخار براي مخاطبان مي گردد.
استمرار و حفظ ادبيات و موسيقي ايران يكي ديگر از فوايد اجراي تعزيه باشد كه با اجراهاي تعزيه، موسيقي اصيل ايراني كه ميراث ملي و ماندگار كشور ايران مي باشد بيش از پيش محفوظ تر خواهد بود.
تعزيه را در اغلب استانها مي توان به يك فرهنگ و هنر فولكولور از آن ياد برد. در استانهاي مختلف با فرهنگ خاص همان استان تعزيه ها اجرا مي شود. خرده فرهنگهايي كه درون ايران مي باشد به نوعي از طريق تعزيه نيز محفوظ مانند (همایونی ، 1368: 367-370).
واقعه را تماشاچي از قبل مي داند و نويسنده نحوه وقوع را توصيف مي كند. اديبانه نبودن شعر و استفاده از كلمات كوچه و بازار و نزديكي به بيان محاوره همه و همه تعزيه را نمايشي با خصيصه هاي خاص خود مي كند(همان،35). تعزيه خواني بيرون از حوزه مسجد و منبر و دور از قلم و عمل و نفوذ دستگاه رسمي مذهبي ايران در ميان توده مردم شكل گرفت .شكل گيري تعزيه خواني بر بنياد روايتهاي شفاهي عامه مردم از وقايع تاريخي و حماسه كربلا و مجموعه اي از گزارشهاي مقتل نامه ها و افسانه ها و باور هاي مردم بود . از اين رو تعزيه خواني دستاورد جهان بيني و شيوه تفكر و احساس دروني توده مردم جامعه اي سنتي است كه فرهنگي و انديشه اي رمزگرا و حماسه ساز بر ذهنيت آن جامعه چيره بوده است.رمز و راز جاذبه تعزيه خواني و مقبوليت آن در جامعه دوره قاجار، فرهنگي بود كه مردم در آن پرورش يافته بودند اين فرهنگ بر مجموعه اي از عناصر مذهبي و آئيني هاي تمثيلي و مناسك اسطوره اي انساني قوام يافته بود. چنين فرهنگي از يك سو رفتارهاي آئيني و عشيره اي كهن را به مردم جامعه القا ميكرد و آنان را در رفتارها و مناسبات اجتماعي به تقليد و تكرار سنتها و شيوه هاي رفتار پيشينيان برمي انگيخت و از سوي ديگر رفتارهاي دور از الگوهاي سنتي پيشينيان را در برابر ديدگان آنان ناروا و بدعت آميز و ضد ارزش مي نماياند و مردم را از پيروي آنها دور نگه مي داشت.
تعزيه خواني بر مردم جامعه هاي سنتي - مذهبي گذشته و گروههاي مذهبي سنت گرايي امروزي بيش از هر شكل ديگر مناسك و شعاير مذهبي توانسته تاُثير بگذارد. تعزيه خوانان با به نمايش در آوردن وقايع كربلا در احساسات مذهبي و روان جمعي عامه مردم را در برابر رخدادهاي حزن آور كربلا بر مي انگيزانند و از اين طريق فلسفه حق جويي و از خود گذشتگي شهيدان حماسه آفرين تاريخ تشيع را همچون انگاره و نمونه برتر در ذهن و خاطر آنان زنده نگه مي داند.
هنر تعزيه كه توسط عده اي از خود مردم عام اجرا مي شود. بسيار تاُثير گذار براي مخاطبان خود مي باشد. چون تعزيه همان گونه كه يك نوع عزاداري براي ائمه اطهار مي باشد، جنبه آموزشي هم براي مخاطبان خود دارد. چون تماشاگر با شخصيتهاي مذهبي آشنايي پيدا مي كند.در تعزيه قهرمان هر داستان از تعزيه‌ها در نهايت به فيض رفيع شهادت نايل مي گردد و آن شخص شهيد يكي از قدسيان و از اولياء الهي مي باشد. كه اين باعث شكوفايي روحيه شهادت طلبي و مرگ با افتخار براي مخاطبان مي گردد.
استمرار و حفظ ادبيات و موسيقي ايران يكي ديگر از فوايد اجراي تعزيه باشد كه با اجراهاي تعزيه، موسيقي اصيل ايراني كه ميراث ملي و ماندگار كشور ايران مي باشد بيش از پيش محفوظ تر خواهد بود.
تعزيه را در اغلب استانها مي توان به يك فرهنگ و هنر فولكولور از آن ياد برد. در استانهاي مختلف با فرهنگ خاص همان استان تعزيه ها اجرا مي شود. خرده فرهنگهايي كه درون ايران مي باشد به نوعي از طريق تعزيه نيز محفوظ مانند (همایونی ، 1368: 367-370).