خراسان، سرزميني با وسعتي پهناور و ارزشمند، در دوره هاي مختلف تاريخي، نقش مهمي در تحولات تاريخي، فرهنگي و به ويژه توليد آثار هنري در ايران، ايفا نموده است. شهرها و مراکز مهم خراسان ازجمله هرات، سمرقند، نيشابور و مشهد هر کدام در دوره اي از تاريخ ايران، مرکز توليد يکي از آثار هنري، چون بناهاي تاريخي، فرش، سفال و کاشي هاي رنگين بوده اند. يکي از درخشان ترين دوره ها، دوران حاکميت تيمور و فرزندان او بر شهرهاي خراسان ازجمله هرات و مشهد است. استفاده از نقوش تزييني گياهي و هندسي در کنار خط و خوشنويسي، در اين دوران، رو به کمال نهاده و نه تنها بر صفحات نسخ خطي به ويژه نسخ قرآني، چشم بيننده را به سوي خود مي کشانده، بلکه زينت بخش کاشي هاي رنگين بناهاي تاريخي نيز، بوده است. در اين مقاله، با توجه به جايگاه و موقعيت منطقه خراسان آن زمان، نقوش تزييني مورد استفاده در تذهيب هاي نسخ قرآن هرات موجود در موزه ها و مجموعه هاي داخلي و خارجي (موزه ملي ايران، ديترويت، هنر و ترک اسلامي استانبول، متروپوليتن، گنجينه قرآن آستان قدس رضوي، مجموعه خليلي و کتابخانه چستربيتي) و کاشي هاي مسجد گوهرشاد مشهد، به عنوان دو مرکز مهم و فعال دوره تيموري، در 3 گروه نقوش اسليمي، ختايي و هندسي، مورد بررسي قرار گرفته و نتايج علاوه بر انعطاف پذيري نقوش در اجراي آن ها بر صفحات کاغذ و پهنه کاشي ها، پيوستگي نقوش در تذهيب هاي هرات و کاشي هاي رنگين مسجد گوهرشاد مشهد، ارتباط ميان طراحان، مذهبان و کاشي کاران را نمايان مي سازد.
اهداف مقاله:
1. دسته بندي و شناسايي نقوش تزييني مورد استفاده در تذهيب قرآن هاي تيموري و کاشي هاي مسجد گوهرشاد مشهد.
2. تطبيق و مقايسه نقوش تزييني در تذهيب ها و کاشي کاري ها بر اساس ويژگي هاي بصري و تزييني.
سوالات مقاله:
1. قرآن هاي تيموري و تزيينات مسجد گوهرشاد از چه ويژگي هاي بصري تزييني برخوردار هستند؟
2. چه تفاوت ها و تشابهاتي ميان نقوش تزييني تذهيب ها و کاشي کاري مسجد گوهرشاد مشهد وجود دارد؟
فایل مقاله به صورت PDF می باشد. لطفا برای دریافت آن بر روی فایل ذیل کلیک نمایید.