آغاز نگارگری ایرانی و اسلامی را میتوان بر اساس مدارک و مستندات منسوب به «احمد موسی» استاد نگارگری در زمان «ابوسعید» آخرین شاه ایلخانان دانست. او نقاشی را از پدرش آموخته و مبدع سنت جدید نگارگری بوده‌است. «ابوسعیدنامه»، «معراج‌نامه» و «تاریخ چنگیزی» از جمله کتاب‌هایی هستند که توسط احمد موسی مصور شده‌اند.
«معراج‌نامه» به آثاری گفته می‌شود که بازگو کننده واقعه معراج پیامبر اسلام هستند و با شرح و ادبیات سعی در پرداخت این واقعه عظیم دارند. در بسیاری از این آثار که برخی از آنان امروز در موزه‌ها نگهداری می‌شوند، تصاویر مربوط به صحنه‌هایی از معراج حضرت محمد(ص) را میتوان مشاهده نمود. در واقع معراج پیامبر از موضوعات مورد علاقه نگارگران و نقاشان در تمام دوران بوده و به دلیل داشتن صحنه‌های بدیع و موقعیت‌های یکتا و یگانه ذهن هر هنرمندی را به‌سوی خلق هنری این وقایع می‌کشاند.
اما در اکثر تصاویر نگارگری موجود که مربوط به دوران حکومت‌های قبل از صفوی هستند، ملزومات و عناصر تصویری تقریبا یکسانی دیده‌می‌شود. پیکره پیامبر اسلام(ص)، براق و فریشتگان سه عنر اصلی هستند که در کنار جزئیات بسیار تشکیل دهنده تصاویر نگارگری معراج هستند. از ویژگی‌های دیگر نگارگری این عصر را میتوان تاثیر قابل مشاهده هنر بیزانس و چین ـ به دلیل تحولات قابل ملاحظه حکومتی در ایران ـ در تصویرگری آثار دانست.
تصویر حضرت محمد(ص) سوار بر «براق» و تصویر جبرئیل و دیگر فریشتگان عناصر ثابتی هستند که در بیشتر آثار نگارگری به‌صورت نمادین رنگ‌شده و تصویر‌گرفته‌اند. اما در شاخص‌ترین نگارگری معراج که توسط احمدموسی انجام شده‌است، پیامبر اسلام سوار بر دوش جبرائیل امین از آسمان‌ها و فرشتگان در حال گذر است. این در حالی‌ست که با نگاه به این اثر، میتوان به دقت نظر احمد موسی و شناخت دقیق وی از حالات بدنی پی‌برد . به‌طوری که در تصویر یاد‌شده تلاش پیکر پاک پیامبر برای نگه‌داشتن خود بر دوش جبرئیل کاملا قابل مشاهده‌است.
معراج‌نامه «میر حیدر» نیز از آثار معروف دیگر در این زمینه است که تصاویر نگارگری آن بیش از باقی آثار عمومیت یافته و مورد تقلید نقاشان پس از آن قرارگرفته‌است. در تصویر اصلی معراج پیامبر در معراج‌نامه میر حیدر، ایشان را سوار بر مرکب‌شان، «براق» می‌بینیم و جبرئیل امین در کنار ایشان و در حرکت هستند. در این اثر متعلق به سده نهم که در مکتب هرات توسط «میرحیدر» خلق شده، هنرمندباانديشهگسترشفضای اثرعناصررادرخارجازقاب،امادرارتباطباموضوعبهنمايشگذاشته‌است. برخلاف معراج‌نامهاحمدموسی کهارزش‌های طراحیآندرتحرکپيکرههابهخوبی‌نمايان‌است،
اما معراج پیامبر اسلام(ص) از سده‌های هشتم و نهم تا به امروز بارها و بارها توسط نگارگران در سده‌ها و رده‌های مختلف به تصویر کشیده‌شده و مورد تغییر قرارگرفته‌است. این تغییرات هم در فرم و فضا و هم در روند تاثیر تعلیمات دینی هنرمندان بر خلق اثر کاملا مشهود است. از عصر صفوی به بعد در تمامی تصاویر نگارگری مربوط به معراج پیامبر اسلام(ص)، صورت مبارک حضرت به‌صورت پوشیده به تصویر کشیده‌شده‌است. این امر در آثار نگارگران معاصر به خوبی قابل مشاهده‌است.
همچنین می‌توانیم برای مشاهده سیر آثار مربوط به معراج پیامبر اسلام، به تمثیل‌ها و تصاویر چاپ‌شده در کتاب‌های مختلف در روزگار معاصر نگاهی بیافکنیم تا به اهمیت موضوع معراج حتی در ذهن طراحان و هم در نگاه نگارگران پی‌ببریم.