راجع به زری بافی ایران نیز مانند قالی از دوران خیلی قدیم اطلاع زیاد در دست نیست ولی شواهد زیاد موجود است.
فن زری بافی در عهد صفویه به منتهای کمال خود رسیده است و امروز اگر کسی به کارگاههای زری بافی هنرهای زیبای کشور مراجعه کند، با دیدن دستگاههای زری بافی آن کارگاههای که نمونه ای از دستگاههای قدیم است توجه خواهد کرد تا چه حد فن زری بافی در عهد صفوی تکمیل شده بود.
قدیم‌ترین زری از دوران صفوی، زری‌هایی است که چندین سال پیش در نزدیکی آرامگاه بی بی شهربانو در قبر یکی از بزرگان عهد سلجوقی پیدا شد و امروز قطعات مختلف آن در موزه های مختلف دنیا پخش شده است.
باز از آن قدیم تر اطلاعی است که نویسندگان قرون 2 و 3 هجری به ما می‌دهند و آن این است که ایالات خوزستان، گیلان، استرآباد، طبرستان و خراسان هر کدام سالانه مقدار زیادی پارچه‌های ابریشمی و زری به صورت مالیات به دربار خلفای عباسی می‌فرستادند. این اطلاعات را پروفسور پوپ جمع آوری کرده و در جلد دوم کتاب هنر ایران چاپ کرده است.
در قرن سوم و چهارم هجری، هنوز پارچه‌های زربفت ایران طبق اصول و سنن هنر ساسانی بافته می‌شد. نقش بعضی از پارچه زری دو حیوان فرضی را نشان می دهد که در فردوس، برگهای درخت جاویدان را که در کنار آب حیات روئیده می‌خورند. در حدود 1200 سال پیش مسافران اروپایی یک پارچه زربفت را در ضمن مسافرت به ایران به دست آورده و باقی مانده های صلیب مقدس را در آن پیچیده، همراه خود به کشور فرانسه برده و به کلیسای شهر نانسی در فرانسه هدیه کرده اند و امروز در همان کلیسا محفوظ است. در حدود 1200 سال قبل یک پارچه زربفت دیگر که یادگار هنر هخامنشی روی آن دیده می‌شد از ایران خریده شده و برای پوشانیدن روی قبر یکی از مقدسین کلیسای شهر «سانس» در فرانسه به کار برده شده و امروز در همان کلیسا محفوظ می باشد. نظایر این نقش هنوز روی چادر شبهای قاسم آباد و روی گلیم های بافته شده در نقاط مختلف ایران دیده می شود.
از آن قدیم‌تر اطلاعی است که ما از زری های ایران داریم، و آن نقوش برجسته طاق بستان است که شاه را با لباسهای زربفت و زیبا، در دامنه کوه نشان می دهد، این نقوش متعلق به عهد ساسانی است.
بعلاوه از دوره ساسانیان در کلیساها و موزه‌های خارج از ایران، نمونه‌ای متعدد زری موجود است. زیرا زری‌های دوره ساسانیان به قدری مورد توجه بود، که از تمام نقاط دنیا خواستار آن بودند و وقتی کسی به ایران مسافرت می‌کرد، بهترین هدیه ای که می توانست به میهن خود ببرد یک قطعه زری بود و به این طریق مثلاً باقی مانده‌های صلیب مسیح را صلیبیون در زری‌های ایرانی می‌پیچیدند و به همراه خود به اروپا می‌بردند.
زری‌هایی که در این مقاله نشان داده شده از آن قبیل می‌باشد.
بدون شک یافتن زری، مانند قالی و گلیم از زمان هخامنشی‌ها در ایران مرسوم بوده زیرا در بسیاری از نقوش برجسته تخت جمشید، شوش و حتی پازارگاد، نقوشی در حاشیه های لباس شاهنشاهان و درباریان به چشم می خورد که حاکی از این است که لباس آنها از پارچه های زربفت بوده، به علاوه در حاشیه لباده و حاشیه آستین‌ها و یقه لباس، قطعاتی از طلای ناب به شکل شیر، مرغ، ستاره با گل پنج‌پر و یا نقوش هندسی مانند مثلث و غیره می‌دوختند و بسیاری از این قطعات طلا، امروزه در موزه ایران باستان و موزه های دیگر دنیا موجود است که متعلق به عهد هخامنشی می‌باشد.
پارچه زربفت، کار ایران از روی سبک پارچه بافی در عهد ساسانیان بافته شده و یک حیوان فرضی شبیه سیمرغ را نشان می دهد. این پارچه در حدود 1200 سال پیش، از ایران به واتیکان رفته و هنوز در همان محل محفوظ می باشد. زمینه آن ابریشم بنفش، نقوش با رنگهای قرمز و سبز و بنفش
پارچه زربفت، کار بیزانس به تقلید از روی پارچه های عهد ساسانی بافته شده و امروز در موزه واتیکان محفوظ است.(قرن سوم هجری)
در موزه کاخ کرملین در مسکو، چند قطعه لباس از زری ایران به چشم می‌خورد که در زمان صفویه در ایران بافته شده و به مسکو فرستاده شده. این زریها برای لباس تزارها و درباریان مسکو یا برای کشیشان و روحانیان به کار رفته شده است. به همین طریق در موزه ارمیتاژ در لنینگراد، قطعاتی از زری های عهد ساسانی و صفوی موجود است. در موزه استکهلم نیز لباده‌ای از عهد صفویه موجود است که معلوم نیست به چه طریق به آن محل رفته.
بنابراین ملاحظه می‌شود که اگر ایرانیان در فن هنرهای تجسمی مانند مجسمه سازی و نقاشی از روی طبیعت علاقه زیاد نشان نداده‌اند، ولی در فنون تزیینی، مانند قالی بافی، زری بافی و غیره استادان ماهری بوده اند و هنوز هم در حال حاضر در کشور ما هنرهای تزیینی بیش از هنرهای تجسمی مورد علاقه هنرمندان و مردم می‌باشد.
از آن قدیم‌تر اطلاعی است که ما از زری های ایران داریم، و آن نقوش برجسته طاق بستان است که شاه را با لباسهای زربفت و زیبا، در دامنه کوه نشان می دهد، این نقوش متعلق به عهد ساسانی است.
بعلاوه از دوره ساسانیان در کلیساها و موزه‌های خارج از ایران، نمونه‌ای متعدد زری موجود است. زیرا زری‌های دوره ساسانیان به قدری مورد توجه بود، که از تمام نقاط دنیا خواستار آن بودند و وقتی کسی به ایران مسافرت می‌کرد، بهترین هدیه ای که می توانست به میهن خود ببرد یک قطعه زری بود و به این طریق مثلاً باقی مانده‌های صلیب مسیح را صلیبیون در زری‌های ایرانی می‌پیچیدند و به همراه خود به اروپا می‌بردند. زری‌هایی که در این مقاله نشان داده شده از آن قبیل می‌باشد.
به عنوان مثال در پارچه زربفت، بافته شده در دوره سلجوقی در ایران نقش روی این پارچه، شاهنشاهان ایران را در کنار درخت جاویدان و آب حیات نشان می دهد. با اینکه در عهد سلجوقیان بافته شده، هنوز اسب سواران ، کلاه شاهنشاهان ساسانی را بر سر دارند. آب حیات از کنار درخت جاویدان به صورت چشمه ای سرازیر است.
بدون شک یافتن زری، مانند قالی و گلیم از زمان هخامنشی‌ها در ایران مرسوم بوده زیرا در بسیاری از نقوش برجسته تخت جمشید، شوش و حتی پازارگاد، نقوشی در حاشیه های لباس شاهنشاهان و درباریان به چشم می خورد که حاکی از این است که لباس آنها از پارچه های زربفت بوده، به علاوه در حاشیه لباده و حاشیه آستین‌ها و یقه لباس، قطعاتی از طلای ناب به شکل شیر، مرغ، ستاره با گل پنج‌پر و یا نقوش هندسی مانند مثلث و غیره می‌دوختند و بسیاری از این قطعات طلا، امروزه در موزه ایران باستان و موزه های دیگر دنیا موجود است که متعلق به عهد هخامنشی می‌باشد.
در موزه کاخ کرملین در مسکو، چند قطعه لباس از زری ایران به چشم می‌خورد که در زمان صفویه در ایران بافته شده و به مسکو فرستاده شده. این زریها برای لباس تزارها و درباریان مسکو یا برای کشیشان و روحانیان به کار رفته شده است.
پارچه زربفت، موزه شهر لیون در فرانسه. خسرو پرویز در میدان جنگ روی تخت نشسته، دست بر روی شمشیر خود گذاشته و منظره جنگ بین ایرانیان و مردم حبشه را تماشا می کند. این پارچه در اوایل دوران اسلامی بافته شده است
به همین طریق در موزه ارمیتاژ در لنینگراد، قطعاتی از زری های عهد ساسانی و صفوی موجود است. در موزه استکهلم نیز لباده‌ای از عهد صفویه موجود است که معلوم نیست به چه طریق به آن محل رفته.
بنابراین ملاحظه می‌شود که اگر ایرانیان در فن هنرهای تجسمی مانند مجسمه سازی و نقاشی از روی طبیعت علاقه زیاد نشان نداده‌اند، ولی در فنون تزیینی، مانند قالی بافی، زری بافی و غیره استادان ماهری بوده اند و هنوز هم در حال حاضر در کشور ما هنرهای تزیینی بیش از هنرهای تجسمی مورد علاقه هنرمندان و مردم می‌باشد.
فن زری بافی در عهد صفویه به منتهای کمال خود رسیده است و امروز اگر کسی به کارگاههای زری بافی هنرهای زیبای کشور مراجعه کند، با دیدن دستگاههای زری بافی آن کارگاههای که نمونه ای از دستگاههای قدیم است توجه خواهد کرد تا چه حد فن زری بافی در عهد صفوی تکمیل شده بود.