در حال بارگذاری؛ صبور باشید
منبع :
یکشنبه

۲ خرداد ۱۳۹۵

۱۹:۳۰:۰۰
54344

هنر تذهیب و آشنایی هنرمند با قرآن

نامور که از معدود هنرمندان پرتلاش هنر نگارگری اسلامی است و عمده فعالیتهای خود را بر هنر تذهیب متمرکز ساخته، با تلاش بی‌وقفه اش در این زمینه توانسته موفقیت و جایگاه خوبی بین هنرمندان این رشته پیدا کند.

وی که متولد سال 1342 شهرستان ساری است، از کودکی به دلیل رواج نگارگری در بین خانوادهاش به هنر نقاشی گرایش پیدا کرده و پس از هنرآموزی در این رشته، از سال 1367 تاکنون به فعالیت در این رشته اشتغال داشته است.
وی در گفت و گویی با خبرنگار گلستان به پرسش های وی پاسخ گفته که در ادامه میخوانید:

چه عاملی باعث شد که شما به فعالیت هنری در زمینه تذهیب بپردازید؟
علاقه وافر اینجانب به قرآن و خطوط قرآنی بویژه خطوط کوفی و ثلث از یک طرف و از طرفی دیگر نقوش بسیار اصیل و زیبا که مربوط به دوران تیموری و صفویه بود باعث شد در یکی از آتلیه های هنری و خوشنویسی بطور رسمی مشغول فعالیت شوم و با سابقه ای که از هنر گرافیک داشتم و تشویق دوستان و اساتید محترم خوشنویسی، شروع به یادگیری تذهیب نزد استاد بزرگوارم محمدباقر آقامیری کردم و از راهنمائی های ایشان بهره بردم سپس نزد استاد بهرام سالکی به تکمیل یافته هایم پرداختم.

ویژگیهای اصلی تذهیب چیست؟
قبل از جواب به این سؤال بهتر است راجع به تذهیب و تاریخچه آن توضیحات مختصری بدهم: تذهیب در لغتنامه ها به معنای زرگرفتن و طلااندازی است و از این هنر بدیع و زیبا برای آرایش و زیباترکردن کتب مذهبی و تاریخی، دیوان شعر و قطعات خطی استفاده میشود.
این هنر بعد از نفوذ اسلام به ایران در اختیار حکومتهای اسلامی قرار گرفت و نام هنر اسلامی را از آن خود کرد. اوج هنر تذهیب را میتوان در کتاب آرائی های دوران تیموری و صفویه جستجو کرد. تذهیب مانند نقاشی دارای مکتب های خاصی است که از بین آنها مکتب سلجوقی، تیموری، صفوی و قاجاریه شهرت بیشتری دارد. در کل از این هنر میتوان هم بطور مستقل و هم با مینیاتور و گل و مرغ و خطوط خوشنویسی استفاده کرد. همچنین این هنر را میتوان به طور مستقل در کاشیکاری، قلمزنی، منبت و خاتم... مشاهده کرد.
ویژگی تذهیب، تفاوت آن با هنرهای نگارگری دیگر است بدلیل اینکه تذهیب از یک سری اشکال منظم و با قاعده خاصی تبعیت میکند و این نظم و تقارن باعث شده از این هنر بدیع و زیبا برای تزیین کتابهای شعر و بخصوص کتابهای مذهبی و قرآن کریم استفاده شود نظم تذهیب به همراه کلام وحی، آرامش خاصی به خواننده میدهد.

چرا در تذهیب از رنگهای خاصی استفاده میشود؟
رنگهای مورد استفاده در قدیم لاجورد - سفید آب - زرنیخ سیاه - زنگار مس - قرمز دانه و... بود، که همة آن رنگها از طبیعت استخراج میشد و به دلیل طبیعی بودنشان، انسان را از لحاظ روحی آرامش میدهد. چون خود انسان وابسته به خالق و خالق خلق کننده طبیعت و جهان هستی است، امروزه نیز سعی بر آن است تا از همان شیوه پیروی شود تا رنگها اصالت خود را حفظ کند و چشم نوازی آن اثر، بیننده را جذب سازد. البته در حال حاضر برای سهولت کار، رنگهای آماده در بازار یافت میشود که میتوان با ترکیب آنها باهم، به رنگهای طبیعی نزدیکتر شد.
تذهیب آیات قرآنی چه تأثیری بر گرایش بیشتر مردم به قرآن دارد؟ تذهیبی که در کنار قرآن قرار میگیرد باید از هر لحاظ درخور این کلمات مقدس بوده و از هیچ سو از آن کم گذاشته نشود و به دلیل باارزش بودن این کتاب الهی باید تمام سعی صرف آن شود که کار با تمام زیبائی در حواشی قرآن کریم جای گیرد و این نقش زیبا بیننده را بیشتر ترغیب در خواندن و آشنا کردن مردم با کلمات وحی کند.

وضعیت هنرهای اسلامی خصوصاً تذهیب را در سالهای اخیر چگونه ارزیابی میکنید؟
در سالهای قبل از انقلاب توجه زیادی به هنرهای اسلامی بخصوص تذهیب نمیشد. ولی به شکر خدا بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، مردم بخصوص قشر جوان چند سالی فکر و هدفشان معطوف به زمینه های خوشنویسی و نگارگری شد و این نیز دوران کوتاهی داشت و اندک اندک هیجان این افراد در زمینه یادگیری و فعالیت این هنر کمرنگ تر شد، و جوانان ما به سبکهای دیگر هنری روی آوردند. البته این کمرنگ شدن نشانگر مشکل بودن این هنر نسبت به نقاشی، گرافیک و طراحی است، شخصی که بخواهد تذهیب را دنبال کند، در درجه اول باید صبر و حوصله زیادی داشته باشد تا بتواند با ممارست و ریاضت به هدف خود که خلق اثری بدیع و ابتکاری است دست پیدا کند.
نگارگری، در کل هنری است بسیار دشوار و طاقت فرسا ولی بسیار لطیف روح و چشمنواز و کلاً آرامش دهنده ولی در حال حاضر تعداد کسانی که در این هنر مشغول به فعالیت هستند بسیار معدود است.

برای تذهیب کاران دانستن چه اطلاعاتی ضروری است؟
تذهیب کاران به نسبت نوع کار قطعه یا کتاب، باید فعالیت کاری خود را آغاز کنند و از همان ابتدا اگر برای قرآن حواشی میسازند باید در خدمت قرآن و اگر در زمینه قطعات شعری فعالیت میکنند باید آشنا به روح اثر باشند. تذهیب کار باید قطعه شناس بوده و بداند در کجای قطعه باید از ترنج، تاج، شمسه، کتیبه و... استفاده کند.

آیا هنرمندان تذهیب کار معاصر توانسته اند در جهت اعتلای فرهنگ قرآنی، این هنر را متحول کنند؟
با اینکه تعداد تذهیب کاران محدود است، ولی همین تعداد کم با تسلط کافی و مهارت و خلاقیت توانسته اند با متحول ساختن و نوآوری های چشمگیر، در تبلیغ فرهنگ قرآنی کارهای بسیار نفیس و بی نظیری ارائه دهند که در قرآن های معاصر چاپ شده و امروزه آنها را ملاحظه میکنید.

با توجه به اینکه رابطه تنگاتنگی بین هنر تذهیب و قرآن وجود دارد تذهیب کاران چگونه از این منبع عظیم الهی بهره میبرند؟
تذهیب کار برای خلق یک اثر، وقت زیادی صرف میکند و اگر خلق اثر بر روی کتاب الهی باشد توقف آن نیز بر روی کلمات خداوند بسیار است در نتیجه بر روی این کلمات عمیق شده و به همین منظور نیز تأثیرات مثبت این کتاب الهی بر روی تذهیب کار بیشتر از دیگران است.

هنرمندان تذهیب کار با چه مشکلاتی مواجه هستند؟
مشکلات کلیه هنرمندان هنرهای تجسمی و نگارگری، مشکل گرانی وسائل کار مورد نیاز است. اگر وسائل مورد احتیاج یک هنرمند با نرخ متعادل تأمین شود، به طوری که هر هنرجوئی قدرت خرید آنها را داشته باشد قسمتی از مشکلات حل میشود و از طرفی، اگر نمایشگاه های متعددی از آثار هنرجویان و هنرمندان و اساتید در داخل و خارج کشور دائر شود، تبلیغ خوبی برای جذب استعدادهای نهفته وجود دارد و گره این کار فقط توسط مسئولین دولتی گشوده خواهد شد.

تذهیب ایرانی و فرنگی چه تفاوت هائی با هم دارند؟
 تذهیب اروپائی از ساقه های درختی مانند برگهای رنگین و برگ مو و در کنار آنها گاهی پرندگان و حیوانات و صورتهای انسانی و منظره های طبیعی تشکیل شده همان طور که در داستانهای انجیل میتوان نمونه آنها را مشاهده کرد که در نوع خود زیباست. ولی بطور کلی با تذهیب ایرانی متفاوت است ولی این نکته را باید توجه داشت که اروپائیان این نوع تزئینات حاشیه و کتاب آرائی را از نقاشی های ایرانی در دوره صفویه گرفته اند. همانگونه که معماری های آنان نیز تحت تأثیر معماری اسلامی قرار گرفت.

تماس با هنر اسلامی

نشانی

نشانی دفتر مرکزی
ایران ؛ قم؛ بلوار جمهوری اسلامی، نبش کوچه ۶ ، مجمع جهانی اهل بیت علیهم السلام، طبقه دوم، خبرگزاری ابنا
تلفن دفتر مرکزی : +98 25 32131323
فاکس دفتر مرکزی : +98 25 32131258

شبکه‌های اجتماعی

تماس

تمامی حقوق متعلق به موسسه فرهنگی ابنا الرسول (ص) تهران می‌باشد