فریضه حج که یکی از ارکان اسلام و از بزرگترین تجمعات دینی در جهان است که مضامین مهمی از توحید، جهاد، عاطفه، ایثار، انفاق و عبادت را در خود دارد؛ اما متأسفانه به دلیل بی تدبیری ها به یکی از رویدادهای مصیبت بار جهان اسلام تبدیل شده است.
اگر تمام شهرهای مذهبی جهان ــ در ادیان و مذاهب مختلف ــ مورد بررسی قرار گیرد، مکه به عنوان خطرخیزترین شهر مقدس دنیا انتخاب خواهد شد؛ زیرا طی 40 سال گذشته بیش از 10000 حاجی و زائر در حوادث مختلفی که می‌شد از وقوع آنها جلوگیری کرد، در آن جان باخته‌اند. مناسبت‌های مذهبی بسیار بزرگ با جمعیت میلیونی در نقاط مختلف جهان ـ از جمله در کربلا، مشهد، قـم، داکا و واتیکان ــ برگزار می‌شود؛ اما هیچگاه شاهد اینگونه حوادث در این مراسم نبوده ایم.
حاکمان آل سعود پس از این حوادث سعی داشته و دارند که بی کفایتی خود در تکرار این حوادث را انکار نموده، علت اصلی آن را بی توجهی زائران به آموزشها و دستورات اعلام کنند؛ اما تکراری شدن این حوادث دردناک مهر تأییدی است بر بی لیاقتی همه جانبه آل سعود در اداره حرمین شریفین.
** واکنش های هنرمندانه **
در کنار واکنش اقشار و شخصیت های مختلف جهان اسلام به این بی لیاقتی ها، هنرمندان نیز با خلق آثار هنری مختلف ــ اعم از نقاشی، مینیاتور، شعر، کارهای حجمی، گرافیک، کاریکاتور، فیلم و کلیپ ــ به این حوادث واکنش نشان داده اند. سایت جامع هنر اسلامی به مناسبت عید سعید قربان و اولین سالگرد فاجعه دردناک منا، تعدادی از آثار هنری که در واکنش به دو ریداد خونین حج در سالهای 1366 و 1394 آفریده شده اند را بازنشر کرده است؛ زیرا گرچه در ایام عید سعید قربان و دهه امامت و غدیر هستیم؛ اما غم هزاران قربانی مکه و منا، مانع از شادمانی و سرور است.
* کشتار حجاج در جمعه خونین مکه ــ نهم مرداد 1366 (31 ژوئیه 1987)
حمله نیروهای نظامی آل سعود به راهپیمایی آرام برائت از مشرکین، به شهادت بیش از 320 زائر ایرانی و غیر ایرانی و مجروحیت بیش از 640 نفر دیگر منجر شد. نیروهای امنیتی عربستان در کمال شگفتی، بر حجاج بی دفاع آتش گشودند و قربانیان بر اثر تیر مستقیم یا ازدحام جمعیت جان باختند.این کشتار در زمان حکومت «ملک فهد بن عبدالعزیز» اتفاق افتاد و سبب ایجاد تنش در روابط ایران و عربستان سعودی شد. پس از این واقعه، حکومت عربستان سعودی سفارتخانه خود را در تهران تعطیل و روابط دیپلماتیک خود با ایران را قطع کرد.
* فاجعه بزرگ عید قربان خونین منا ــ دوم مهر 1394 (24 سپتامبر 2015)
مسدود کردن راه منتهی به جمرات در روز عید قربان، موجب ازدحام جمعیت و کشته و زخمی شدن بیش از 7000 زائر بیت الله الحرام از کشورهای مختلف شد. این حادثه تنها سیزده روز پس از آن رخ داد که یک جرثقیل بزرگ در داخل مسجد الحرام سقوط کرد و به کشته شدن 108 نفر و مجروحیت 238 تن از حجاج منجر شد.این حادثه مسلمانان تمام جهان را برانگیخت و بعد از آن که با اعدام «شیخ نمر باقر النمر» در ماههای بعد همراه گردید، سبب ایجاد تنش در روابط ایران و عربستان سعودی شد. پس از این تنش ها، روابط دیپلماتیک ایران و عربستان برای بار دوم در سی سال اخیر کاملاً قطع شد.
برخی آثار هنری در رشته های نقاشی، مینیاتور و گرافیک، که در واکنش به حوادث سال 1366 و 1394 آفریده شد را در زیر تماشا کنید: