سی و پنجمین جشنواره فیلم فجر از ابتدای دهه مبارک فجر 1395 در تهران آغاز شده است. فیلم سینمایی "ویلایی ها" از جمله فیلمهایی است که در بخش "سودای سیمرغ (سینمای ایران)" نمایش داده شد. شاید بتوان این فیلم را بحث انگیزترین اثر جشنواره امسال نامید.
آنچه در پی می آید نقدی بر این فیلم است:
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
به قلم: سوده موحدی
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
* مشخصات فیلم ویلایی ها
کارگردان: منیر قیدی ـ تهیه‌کننده: سعید ملکان ـ نویسندگان: منیر قیدی و ارسلان امیری ـ موسیقی: ستار اورکی ـ فیلمبرداری: علی قاضی ـ تدوین: بهرام دهقانی و محمد نجاریان ـ بازیگران: طناز طباطبایی، پریناز ایزدیار، آناهیتا افشار، علی شادمان، صابر ابر و ثریا قاسمی.* داستان فیلم ویلایی‌ها
«عزیز» مادر یک از فرمانده‌هان جنگ است که همراه نوه‌هایش وارد مجموعه ای از ویلاهای متروک می‌شود. «الیاس» نیز راننده ای بسیجی است که هر وقت وارد این مجموعه می‌شود همه نگران می‌شوند که شاید خبر شهادت یکی از فرمانده‌هان را بدهد. پس از مدتی «سیما» که عروس عزیز است از تهران می‌آید تا بچه‌های خود را به خارج از کشور ببرد و...* نقد فیلم ویلایی‌ها
در فیلم سینمایی "ویلایی ها" با قصه ای برآمده از دل دفاع مقدس روبرو هستیم که تا کنون در این حوزه کمتر به آن پرداخته شده است. کارگردان، نگاه زیبایی را مبتنی بر تحقیقات و شناخت درست کنار هم چیده و تلاش می کند فارغ از هرگونه ادعایی، تاثیر جنگ بر خانواده ها را با جزئیات سنگین نمایشی به تصویر بکشد."ویلایی ها" روایتی زنانه از ژانر سینمای جنگی است و در آن با زنانی روبرو هستیم که در حال دفاع از سرزمین مادری خود هستند و فرزندانی دارند که لحظه ای آرام ندارند و سراغ پدران خود را از آنان می گیرند. زنانی که با وجود مشکلات و صدمات ناشی از عواقب جنگ، باز هم نبض تپنده خانواده هستند و نقش اصلی شان را همان طور که شاید و باید، بر دوش می کشند.
هوشمندی نویسنده در انتخاب موضوع، به همراه نوع روایی و زاویه نگاه فیلمنامه، برگ برنده کارگردان "ویلایی ها" است. او موقعیت دراماتیکی را در درخشان ترین حالت جلوی دوربین می برد و تلاش می کند با نگاه آگاهانه و نو به جنگ و زنان، با حفظ اصول و چهارچوب حرفه ای، به تأثیر جنگ بر خانواده ها بپردازد و بدین ترتیب مخاطب را با خود همراه کند.
تسلط کارگردان بر جزئی ترین عناصر فیلم به خوبی قابل لمس است. او به خوبی فرهنگ آدم هایی که درباره شان حرف می زند ــ همسران رزمندگان ــ را می شناسد و تصویری حقیقی از حضور چشمگیر آنان در پشت جبهه، که معمولاً نادیده گرفته شده است، را به تصویر می کشد؛ و این دلیل همین بس که "ویلایی ها" را اثری موفق در حوزه دفاع مقدس بنامیم.
خانم «منیر قیدی» از جمله کارگردانان فیلم اولی است که ثابت کرد با یک نگاه هوشمندانه، شناخت مناسب از موضوع و کارگردانی دقیق بر اساس چهارچوب های معین، می توان فیلمی خوب ساخت که مورد توجه مخاطبین و منتقدین قرار بگیرد.
اما "ویلایی ها" می توانست فیلمی بهتر از این باشد. تعدد شخصیت های مکمل و خرده روایت های متعدد باعث شد که «سیما» و «خانم خیری» ــ با بازی «طناز طباطبایی» و «پریناز ایزدیار» ــ خوب معرفی و پردازش نشود و پیشینه درست و کاملی در رابطه با این شخصیت ها ارائه نشود. بدین ترتیب بیننده این اجازه را پیدا نمی کند تا با شخصیت اصلی فیلم آن طور که باید همراه شود. شاید اگر نیمه اول فیلم را کمی سریعتر جلو می رفت، شناخت و پردازش شخصیت های اصلی فیلم بهتر صورت می گرفت. هر چند که روایت داستان های متعدد برای بیان درد مشترک لازم و ضروری است اما کافی نبود.
یکی دیگر از نقاط ضعف فیلم، افت و خیزهای یکسانی است که برای روایت داستان در نظر گرفته شده است و گاهی ریتم فیلم را کند می‌کند.
اما در مورد نقاط قوت فیلم می توان به بازی های خوب و باورپذیر بازیگران آن اشاره کرد. طراحی صحنه خوب (از سکانس های داخلی گرفته تا سکانس های خارجی) به همراه طراحی مناسب لباس ها بر جذابیت فیلم افزوده است.
فیلم همچنین از میزانسن خوب و مناسبی برخوردار است. سکانس های معراج شهدا و بیمارستان، بیننده را ناخودآگاه به دوران جنگ می برد.
فیلمبرداری هوشمندانه و انتخاب قاب های زیبا از جمله امتیازات خوب این فیلم است. همان طور که یکی از زیباترین و تاثیرگذارترین سکانس های فیلم مربوط به صحنه بمباران است که تصاویر زیبایی به وسیله هلی شات ثبت می شود. گرچه در کنار خلق این صحنه زیبا، یک سوال ذهن تماشاگر را آزار می دهد و آن اینکه چرا در آن سکانس با آن حجم عظیم حمله و بمباران، هیچ تلفاتی بر جای نماند؟!
یک انتخاب هوشمندانه دیگر که در این اثر به چشم می خورد؛ انتخاب نام فیلم است. نام انتخابی هر فیلم، اولین چیزی است که از یک اثر هنری به گوش ما می خورد و باعث شکل گیری احساسات اولیه نسبت به فیلم می شود. انتخاب نام "ویلایی ها" بر حسب موقعیت و شرایط داستان و ژانر انتخابی، بسیار زیرکانه و هدفمند به نظر می رسد.
در تیتراژ انتهایی فیلم، خلاقیت و نوآوری که یکی از ویژگی های یک تیتراژ موفق است دیده می شود. کارگردان از تصاویر و فرم های بکری استفاده کرد که ذهن مخاطب آن ها را تکراری نمی داند. غریبانه "کویتی پور" که برای تیتراژ پایانی انتخاب شده بود نیز قرابت کاملی با درونمایه فیلم داشت و مخاطب را تا پایان تیتراژ همراهی می کرد.
"ویلایی‌ها" فیلمی ارزشمند در سینمای ایران است که می توان آن را شبیه هیچ یک از آثار سینمایی با موضوع دفاع مقدس ندانست.