مجموعه فراسازه به عنوان یکی از مراکزی که در حیطه هنر سفال در قم فعالیت میکند توسط یک زوج جوان تاسیس شده‌است. مصاحبه ای که در ادامه میخوانیم، ماحصل گفتگوی ما با این زوج هنرمند است:
بسم الله الرحمن الرحیم من پوستچی هستم به همراه همسرم آقای حسینی در زمینه تابلو های نقش برجسته سفالی، ساخت انواع دکور های حجمی ، دکورهای سنتی(گره چینی-آینه تراشی)، ماکت و آبنمای فایبرگلاس، مشغول کار هستیم. ما با استفاده از تجربیات و تحصیلاتی که در این دوران ده الی بیست ساله کسب کردیم مجموعه ای را تحت عنوان فراسازه احداث کردیم و در حال حاضر در این مجموعه فعالیت میکنیم.
حیطه فعالیت مجموعه فراسازه گسترده است، فعالیت اصلی ما در زمینه دکورهای سنتی، خاصه سفال نقش برجسته است که به صورت حجمی، مینیاتوری، انواع خط، طرح های انتزاعی و ... کار میشود. در دیگر زمینه ها در زمینه ی دکور های حجمی کار میکنیم، شکل کار ما با دکوراسیون خیلی فرق میکند، در مجموع فراسازه منظور سازه هایی هستند که فراتر از یک سازه هستند و معمولا وجود خارجی ندارند، ما آن سازه ها را طراحی میکنیم، حجم سازی میکنیم و میسازیم، این آثار بیشتر شکل نمایشگاهی دارند و برای دکور استفاده میشوند ، به طور مثال در طراحی اتاق کودک ما کل نمای اتاق را یک موضوع به آن میدهیم مثلن اگر کودک فضای غواصی را دوست دارد ما آن را موضوع قرار میدهیم و آن دکور را حجم سازی میکنیم، در مجموع المان های مختلفی را که میتوانیم در دکور استفاده کنیم طراحی میکنیم، میسازیم، مقاوم سازی میکنیم و درنهایت نصب میکنیم . ولی چون این کار نیاز به فکر و طراحی دارد و کمی زمان بر است کمتر سراغش می‌آیند .
متریال مورد نیاز برای تولید سازه ها و محصولاتتان چه چیزهایی است ؟
در این کار ما با توجه به نیاز مشتری و کیفیت اثر، متریال را انتخاب میکنیم و با توجه به متریال انتخاب شده میتوانیم از جهت عمر سازه برای سفارش دهنده کار تولیدی را ضمانت کنیم بنابراین متریال کاری ما طیف های مختلف دارد و با توجه به کیفیت مد نظر هرشکل کاری امکان پذیر است و کار نشد ندارد .
آثاری که به شکل شخصی و جدا از سفارشات کاریتان تولید و در نمایشگاه ها ارائه میکنید در چه زمینه هایی هستند ؟
آقای حسینی : کارهای سفال است، سفالچه ها و تابلوهای نقش برجسته، تابلوهای تزئینی کوچک، ظروف سفالی هستند، مینا کاری ها هستند، نقاشی روی سفال است و نقاشی روی زمینه هایی با متریال های مختلف مثل نقاشی روی چرم، لباس، کیف، کفش، شال و ... که اخیرا در نمایشگاه جمکران زنده این کار را انجام دادیم و آثار تولیدی را عرضه کردیم .
خانم پوستچی : بوم های بزرگ نیز هستند که خود ما آنها را میسازیم و روی آنها نقاشی میکنیم یا با متریال های مختلف کار را برجسته سازی میکنیم .
درواقع کاری که شما انجام میدهید استفاده‌ی کاربردی از هنری است که حرفه‌ی شماست لطفن کمی در این باره توضیح دهید ؟
بله بیشتر طراحی و نقاشی است اما خب ما اینجا یکی دیگر از کارهایی که انجام میدهیم بسته بندی های فانتزی هستند و تمامی محصولاتی که تولید میکنیم را میتوانیم با بسته بندی ارائه دهیم به طور مثال کیفی را طراحی کردیم که برای ویزیت محصولات لبنی استفاده میشود، طراحی کیف باید به گونه ای باشد که تعادل محصول لبنی در بسته بندی حفظ شده و نریزد، آرم آن شرکت نیز به جای چاپ با نقاشی روی بسته بندی کار شده است و تمام برش ها و کل کار دستی است، یا آثار میناکاری تولید شده با توجه به ویژگی‌ها و حساسیت‌های خود در بسته بندی مخصوص خود ارائه میشود .
تا به حال شکل آموزشگاهی برگزار کرده اید ؟
ما در دوره‌های اموزشی که برگزار کردیم تجربیات خوبی را کسب نکردیم چون در این حرفه صبر یکی از ارکان فعالیت حرفه ای به شمار می‌آید چون تولید هر اثر در حرفه ی سفال نقش برجسته زمان بر است از طرفی اغلب هنرجویانی که برای آموزش می آمدند به دنبال خروجی سریع تر و کسب درآمد بودند بنابراین در بین راه خسته میشدند . در مجموع برای بحث آموزش چند مسئله است یکی اینکه هر دوره ی آموزشی چه خصوصی و چه عمومی همیشه هزینه ای که برای ما ایجاد میکند بر آورده‌ای که برای ما دارد غالب است و از سوی دیگر چون شکل فعالیت ما در این شهر شناخته شده نیست هنرجویانی که برای ثبت نام مراجعه میکنند با اینکه حتی در مواردی ما تا حدود پنجاه درصد تخفیف نیز قائل شده ایم و حتی من به شخصه توضیحاتی را به آنها میدهم که پس از دوره ی کوتاه مدت میتوانند با تولید محصول به راحتی هزینه ای که کرده اند را برگردانند اما درنهایت برای آنها سخت است که برای فراگیری این حرفه هزینه کنند. با اینکه به نظر من برای کسی که میخواهد یک حرفه هنری را بسته به علاقه و استعداد خود یادبگیرد نیاز به هیچ گونه از این توضیحات نیست اما ما برای توجیح کامل مراجعه کنندگان و اطمینان خاطر آنها این توضیحات را نیز به آنها میدهیم . به همین جهت من به شخصه در حال حاضر تصمیم به برگزاری دوره ی آموزشی ندارم چون برای من نیاز است زمانی را که صرف تولید میکنم صرف آموزش کنم زیرا آموزش این حرفه همپای تولید، متریال و زمان میطلبد و در نهایت در تجربیاتی که داشتیم با برخورد هایی روبرو شدیم که در کار هنری بسیار روحیه گیر است . اما خب ما تصمیم گرفتیم شکل دیگری را برای آموزش این حرفه پیش بگیریم و اخیرا در این مجموعه ای که در حال فعالیت هستیم ورکشاپ های رایگانی را برگزار کردیم اما نیاز به اطلاع رسانی بهتر است .
از طراحی تا تولید اثر در تابلو های سفالی نقش برجسته محصول چه مسیری را طی میکند؟
اول اینکه مشخص میکنیم طرح در چه زمینه ای میخواهد انجام شود؟ خط، نقش، حجم یا ..موضوع چیست ؟ تاریخی یا هنری یا مذهبی یا ...
اثر برای کجا تولید میشود ؟ برای سطح شهر یا ساختمانی مسکونی یا ساختمانی پزشکی یا ..
محصول کاربری خاصی دارد یا خیر ؟
این ها سوالاتی هستند که در ابتدا باید پاسخ داده شوند سپس طرح را انتخاب میکنیم و بعد سطح را مشخص میکنیم که اثر در چه سطحی قرار است که کار شود ، سطحی باشد یا حجمی باشد . سپس طرح روی کار انداخته میشود و اجرا میشود . اگر قرار باشد که درزگیری صورت نگیرد و کار به طور مثال به صورت بلوک های 20*20 نصب شود مانند خط های کاشی که میخواهیم درزها و خطهای بین کاشی ها وجود داشته باشند قبل از کار برش انجام میشود یا به اصطلاح کار خشتی زده میشود در غیر این صورت بعد از کار برش ها زده میشود ، اما باز برش ها وابسته به طرح هستند به طور مثال در کار های حجمی ممکن است برش ها بر اساس طرح تغییر کند. پس از اینکه کار تمام شد آن را میگذاریم تا کاملا خشک شود اگر سفال کامل خشک نشود در مرحله بعد که آن را داخل کوره قرار میدهیم ممکن است که سفال بترکد و محصول از بین برود ، پس باید سفال کامل خشک شود راه اینکه متوجه شویم مغز سفال نیز خشک شده است این است که اگر احساس کردید سفال خشک شده آن را لمس کنید اگر خنکی حس کردید هنوز کامل خشک نشده است ولی اگر دمای سفال با محیط یکی باشد یعنی کامل خشک شده است .
بعد از اینکه کار کاملا خشک شد آن را داخل کوره میگذاریم و بهتر است چند ساعتی داخل کوره بماند و حرارت کوره را با شیب بسیار کمی بالا میبریم و بسته به کاری که داخل کوره گذاشتیم مدت زمانی که نیاز است محصول داخل کوره قرار گیرد از پنج الی شیش ساعت تا دو الی سه روز متفاوت است و بعد از اینکه کار کوره تمام شد و پس از اینکه کار خنک شد یک الی دو روز بعد کار را از کوره خارج میکنیم و برای نصب آن روی تابلو اقدام میکنیم . بعد از اینکه نصب شد بعضی کارها درز گیری میشوند و بعضی دیگر نمیشوند و در ادامه رنگ میشوند و مواد روی آن زده میشود .
تا به حال نمایشگاهی از محصولاتتان برگزار کرده اید ؟
بله برگزار کردیم ولی چون محصولات سفال سنگین است، و حمل و نقل آن سخت است کمتر به سمت نمایشگاه ها رفتیم ، ما تابلو های سفالی را که تولید میکنیم فقط میتوانیم روی پایه هایی که خودمان به تازگی طراحی کردیم قرار دهیم بنابراین از طرفی باید تعدادی از این پایه ها تولید کنیم و هزینه بر است اما در آینده‌ی نزدیک یه این مقصود نیز خواهیم رسید . اتفاقا چندین مکان از جمله برج آزادی تهران به ما پیشنهاد برگزاری نمایشگاه دادن اما با تمام هم فکری هایی که کردیم نتوانستیم برای رفع این مشکل راه حلی پیدا کنیم ، حتی به ما پیشنهاد دادند که تابلو هارا با زنجیر از سقف آویزان کنیم که ما با توجه به وزن تابلو ها قبول نکردیم این ریسک را انجام دهیم . ولی در نهایت بعد از یکسال توانستیم به این نتیجه برسیم که چنین پایه ای را طراحی کنیم و بسازیم .
آیا کارگاهی برای تولید محصولاتتان دارید ؟
آقای حسینی : تا چند ماه پیش حدود دویست متر فضای کارگاهی داشتیم اما به دلیل مشکلات مالی نتوانستیم از پس هزینه های آنجا برآییم و در حال حاضر در این مکان که غرفه ای از یک پاساژ است فعالیت میکنیم، ولی محیطی که ما نیاز داریم برای حرفه‌ی فعالیتمان همان محیط کارگاهی را میطلبد چون کار سفال به شکلی است که به طور مثال نیاز دارد که آب کنار دستمان باشد میز کار بزرگ میخواهد ، هوای مرطوب میخواهد .
خانم پوستچی : در نهایت به نظر من هنرمند نیاز دارد در محیط کارگاهی فعالیت کند تا یک محیط دفتری مانند اینجا ما هرلحظه نیاز داریم کار کنیم اتود بزنیم در غیر این صورت حس میکنیم زمان را از دست داده ایم .
اگر حرفی ناگفته باقی مانده میشنویم .
در دنیا سرمایه گزاران حاضرند که سرمایه را در اختیار یک محموعه که کار تولیدی انجام میدهد و تولید کننده محسوب میشود قرار دهند تا کار انجام شود و چرخه اقتصادی برای هردو طرف بچرخد ، اما ما در اینجا نه تنها بدون سرمایه گزاری کار انجام میدهیم و تولید میکنیم بلکه باید از موانع و انواع مشکلات موجود نیز عبور کنیم . از منظر حمایت تولید کنندگان هنری به نظر ما شکل حمایتی فقط حمایت مالی نیست ، ما توقع هیچ حمایت مالی از هیچ ارگانی نداریم اینکه شکل فعالیت ما برای هنرجویان و علاقمندان این زمینه معرفی شود و بتوانیم در این مجموعه که فعالیت میکنیم مراجعه کننده داشته باشیم بهترین نوع حمایتی است که میتوانیم از آن برخوردار شویم ، ما در زمینه ساخت المان های شهری نیز فعالیت میکنیم در زمینه حجم سازی که اشاره کردیم مقاوم سازی نهایی با فایبر گلاس انجام میشود و محصول تولیدی در سطح شهر به عنوان دکور یا المان شهری و یا هرچیز دیگری استفاده میشود ، ما حدود دو سال پیش به شهرداری پیشنهاد دادیم که حاضریم به عنوان معرفی کار خودمان رایگان المان های خاص شهر را به این روش کار کنیم اما شهرداری نپزیرفت اما اگر موافقت میکردند این بهترین شکل حمایتی بود که ارگان شهرداری میتوانست از مجموعه ی ما که در این شهر در حال فعالیت هستیم صورت دهد .
---------------
محمدسعید اکبرزاده