اطلاق کلمه هنر به رویدادی که داعیه هنری ندارد را نه مولفین و خالقان آن که شاید مخاطبین و منتقدان به آن رویداد نسبت می‌دهند، پروژه «واقعیت مجازی کربلا» یا VR Karbala را می‌توان در قالب هنر جدید بررسی کرد. و البته بدون خالقان آن آگاهانه آنچه در هنر معاصر در حال اتفاق بوده را بررسی کرده و از آن بهره گرفته اند و در مسیر پروژه خود استفاده کرده اند.
می‌دانیم که امروزه با تغییراتی که هر روز در تکنولوژی می‌افتد، جدایی از تکنولوژی در زندگی روزمره نیز امری محال است، در سالهای اخیر استفاده از تکنولوژی در مناسبات آرتیستیک امری بدیهی گشته، و این امر در فستیوالهای مختلف هنری هرساله به شکلی بروز دارد. به عنوان مثال در رویدادی به نام فستیوال لایوکدینگ (سورس2016) هنرمندان مسلط به کد نویسی هستند و با کدهایشان در حوزه‌های نور، رنگ، صدا و... خلق اثر می‌کنند.
آنچه مهم است، استفاده از تکنولوژی برای خلق اثر یا برای رسیدن به مفهومی به کمک تکنولوژی است. نگارنده معقتد است پروژه VR Karbala بیشترین قرابت را از حیث ساختاری به هنر جدید داراست. از این رو به بررسی این پروژه از نگاه هنر جدید یا هنر معاصر (contemporary art) پرداخته‌ایم.
هنر جدید از نظر نگارنده هنری است از «مجموعه‌ای گرایش‌های متعدد ازجمله: هنر مفهومی (کانسپچوال آرت)، ویدیو آرت، چیدمان، هنر اجرا، پرفورمنس، هنر محیطی، هنر دیجیتال، هنر زنده و… را در بر می‌گیرد. در هنر امروز، مخاطب با اثر هنری وارد رابطه جدیدی می‌شود و می‌تواند بخشی از اثر باشد یا آن را ادامه دهد و در جریان آن قرار گیرد.»
با این توضیح پروژه VR Karbala را بررسی می‌کنیم.
واقعیت مجازی کربلا به مخاطب این امکان را می‌دهد که تا آنچه را مولفین و خالقان اثر در پژوهش‌هایشان به عنوان واقعیتی از کربلا رسیده‌اند به صورت رویداد مجازی اما با حضور بدنی کامل حس کنند. در این پروژه کاربر با تکنولوژی واقعیت مجازی، و با نصب عینک VR به دنیای مجازی پا می‌گذارد، خالقان این اثر، صحنه روز دهم کربلا را بازسازی کرده‌اند، کاربر دید 360 درجه دارد، و با هر حرکت نرم افزار به محیط این اجازه را می‌دهد که جهت دید کاربر را دنبال کند.
آنچه پروژه VR Karbala را به هنر و البته به هنر جدید یا هنر معاصر(contemporary art) نزدیک می‌کند. استفاده از تکنولوژی برای رساندن پیام در قالب هنری است. و به شکلی در دسته هنر مفهومی جای می‌گیرد. یعنی آنچه را که خالقان اثر برای رساندن مفهوم مورد علاقه خود نیاز دارند از دانش هنری و تکنولوژیک روز است، و برای خلق فضا و اتمسفر روز دهم کربلا، از این امکانات بهره گرفته‌اند.
این مهم با قرار گرفتن تیمی از پژوهشگران، نقاشان، ویدیو آرتیست‌ها، برنامه نویس‌ها و... است. و این آنچیزی است که در گالری‌ها و فستیوالهای مهم هنر جدید شاهد آن هستیم.
بخشی از گفتگوی ناظر حسین مهرعلی مدیر این پروژه را می‌خوانیم:
واقعیت مجازی در دانمارک تاسیس شده است؛ دفتر مرکزی آن در کپنهاگ و اداره‌ی تبلیغات و توسعه‌اش در ایران، تهران و کانون فرهنگی زیتون است. ما یک تیم بین‌المللی بزرگ، متشکل از ۲۷ عضو، از ۱۳ کشور متفاوت هستیم.
وی در ادامه میگوید: واقعیت مجازی کربلا قصد دارد به صورت جانبخشی واقعی، بازگردان صحیحی از واقعه‌ی تاریخی کربلا بسازد. این کار تجربه کاربری خاصی به وجود می‌آورد؛ به نحوی که حضور فیزیکی آنها در محیط غم‌انگیز کربلا شبیه‌سازی شود.
ایشان ادامه داد: در واقعیت مجازی کربلا، کاربر در زمان سفر کرده، به دهمین روز از واقعه بزرگ محرم رفته و جنگی نابرابر که در کربلا رخ داده را با ذهن و جسم خویش احساس می‌کند. کاربر به محض استفاده از عینک، به دنیای دیگری وارد می‌شود و وقتی سرش را برمی گرداند و به اطراف نگاه می کند می‌تواند یاران حضرت، خیمه ها و دشمنان را ببیند.
وی درباره اهداف این پروژه گفت: ما، به عنوان واقعیت مجازی کربلا، متقاعد شده‌ایم که هر مسلمانی در سراسر کره زمین موظف است پیام امام حسین (ع) را به دیگران منتقل کند. به خصوص در این عصر که بی‌عدالتی و فساد، کشورهای سراسر جهان را تحت‌الشعاع خود قرار داده است. بنابراین مهم است شخصیت‌هایی که همه چیز را فدای به دست آوردن این عدالت ارزشمند برای همه مردم، فارغ از مذهب و ملیت آنها کرده‌اند را بشناسیم و در مورد آنها بیشتر یاد بگیریم.
مهرعلی ادامه داد: برای به انجام رساندن این تعهد، واقعیت مجازی کربلا ایده ای بود که به ذهن سازندگان این اثر رسید که از طریق آن پیکار غم‌انگیز امام حسین (ع) را بازآفرینی کنند.
مهرعلی در پایان گفت: حادثه‌ی غم‌انگیز بازآفرینی شده کربلا در پلتفرمی به صورت نرم‌افزار؛ مثلا برنامه‌‌ای برای گوشی‌های هوشمند ارائه داده می‌شود. این پلتفرم نرم‌افزاری، سیستم‌های متداول مانند اندروید، IOS یا غیره را شامل می‌شود.
علاقه‌مندان می توانند برای حمایت های از این پروژه با سایت vr-karbala.com و یا ایمیل nhm@vr-karbala.com در ارتباط باشند.
اطلاق کلمه هنر به رویدادی که داعیه هنری ندارد را نه مولفین و خالقان آن که شاید مخاطبین و منتقدان به آن رویداد نسبت می‌دهند، پروژه «واقعیت مجازی کربلا» یا VR Karbala را می‌توان در قالب هنر جدید بررسی کرد.