سی و ششمین جشنواره فیلم فجر در دهه مبارک فجر ۱۳۹۶ در تهران و برخی شهرهای دیگر کشور برگزار شد؛ و خبرگزاری ابنا و سایت جامع هنر اسلامی نیز مانند هر سال، اخبار و گزارش هایی مرتبط با این جشنواره را منتشر کردند و نقد برخی از این فیلمها را نیز همچنان ارائه خواهند کرد.
فیلم سینمایی "مصادره" اولین فیلم «مهران احمدی» بازیگر معروف ایرانی در مقام کارگردانی است که در ژانر "کمدی" ساخته و در جشنواره نمایش داده شد. پخش این فیلم از ۲۳ اسفند ۱۳۹۶ به عنوان یکی از فیلمهای اکران نوروزی در سینماهای ایران آغاز شده است.
آنچه در پی می‌آید نقدی بر این فیلم متفاوت است.
فیلم سینمایی "مصادره" در گروه کمدی های سیاهی قرار می گیرد که بیش از آنکه اسباب خنده مخاطب را فراهم کند، بیننده را متأثر و غمگین می سازد. اثری سیاسی و اجتماعی، که تنهایی ها و بدبیاری های یک بازنده انقلاب را دستمایه خود قرار داده است.
جدای از این مهم که پرداختن به چنین موضوع حساسیت برانگیزی به صورت طنز توانمندی ویژه ای را می طلبد که در توان همه نیست، شایسته است که مهران احمدی وقتی ردای کارگردانی را بر تن می کند، بدون شیطنت و غرض ورزی به روایت صحیح روزهای حساس و متفاوتی که کشور پشت سر گذاشته است بپردازد.
وقتی طنز در کنار سیاست قرار می گیرد، لاجرم کار طنزپرداز سخت تر از قبل می شود. یک طناز سیاسی هم باید از سیاست اطلاع کافی داشته باشد هم طنزنویس قهاری باشد تا بتواند در راستای اصلاح رفتار نادرست دست به قلم شود؛ و البته حقایق را نیز زیر پا نگذارد. اما این موضوع در "مصادره" مصداق نمی یابد؛ چرا که فیلمنامه با نقاط ضعف متعددی همراه است. مثلاً به جای طراحی شخصیت و موقعیت کمدی، وارد درگیری های لفظی بین عقاید جناح های مختلف می شود که در نتیجه بیننده را سردرگم کرده، روایت فیلم در جهت گیری و پایان بندی آن را به بیراهه می کشاند.
نقطه ضعف دیگر فیلم، پرداختن به اکت ها و دیالوگ های جنسی و شوخی های پیش پا افتاده کرده است. همچنین فیلمنامه کش دار و طولانی است و در ارسال پیام خود به مخاطب و سرگرم کردن او نیز چندان موفق نیست.
در زمانه کنونی، برخی طنزپردازان یا از دانش سیاسی لازم برخوردار نیستند و یا تعمداً به هیجانات توده مردم دامن می زنند. از این رو محتوای طنزهای سینمایی ما، بیشتر رنگ بوی هجوسرایی و لجبازی به خود می گیرد. همچنین تعدادی از طنزپردازان فعال در سینما و تلویزیون، چون خود را منتسب به جناح و گروهی خاص می دانند، افکار و عقاید آن گروه را به طور قالبی می پذیرند؛ کاری که برازنده یک طنزپرداز فرهیخته و نویسنده شریف نیست.
شوخی های جنسی نیز در "مصادره" تا جایی پیش می رود که فیلم را "طنز سیاسی" به "طنز جنسی" تنزل می دهد. ظاهراً کارگردان قصد دارد با طنزهای رکیک جنسی و طعنه های سیاسی از مخاطب خنده بگیرد؛ اما اگر در اولین اثر سینمایی خود، یک فیلمنامه خوب، موفق و مبتنی بر فکر در دست داشت، دیگر احتیاجی به هر ترفند و تنزلی برای جذب مخاطب نداشت.
کارگردان به دنبال تجربه ای جدید در ساختار و نوشتار سینمای امروزین یران بوده است، اما به جای جریان سازی درست، تنها چند قدم از خطوط قرمز سینمای ایران جلوتر رفته و در نمایش رقص و آواز و کاباره و خواننده و ... فراتر از شأن فرهنگی و معیارهای اسلامی سینمای نجیب ما گام برداشته است. لذا، با اینکه فیلمش شروع خوبی دارد و در ابتدا توجه مخاطب را جلب می کند، اما هنوز فیلم به نیمه نرسیده، مخاطب باهوش سینما متوجه می شود که این فیلم نیز حرفی برای گفتن ندارد و از درون، پوچ و بی مایه است.
در نتیجه، در "مصادره" با فیلم ضعیفی روبرو هستیم که در اجرا و فیلمنامه نمره قبولی نمی گیرد؛ و حتی گاهی در حد فیلم های تبلیغاتی، با دیالوگ ها و اکت های دور از اخلاق پایین آورده می شود.
احمدی سعی کرده با ستاره های محبوب و مشهور سینما در نقش های اصلی و مکمل ــ چون «رضا عطاران»، «بابک حمیدی» و «هومن سیدی» ــ و به کمک شوخی هایی که شباهتی به طنز هم ندارد(!) فروش گیشه را تضمین کند. اما طنزهای سخیف و شوخی های رکیک جنسی، این سؤال اساسی را در ذهن متبادر می کند که کدام نهاد و وزارتخانه ای به این اثر مجوز داده است؟ و چرا هنرمندان سینمای نجیب ایران به چنین رویکردی رسیده اند؟!
نهایت تاسف باید گفت که درصد زیادی از فیلمهای پرفروش سینمای حال حاضر را موضوعاتی نظیر خیانت همسران، عشقهای مثلثی و طنزهای جنسی پوشش می دهند، و ظاهراً برخی فیلمسازان برای عقب نیفتادن از قافله گیشه، راهی غیر از پرداختن به موضوعات مذکور نمی شناسند. آیا فیلمسازان محترم ایرانی، شگرد بهتر و محترمانه تری برای جذب مخاطب به سینما در آستین خود ندارند؟
ظاهراً به نظر می رسد که برخی فیلمسازان ما به این نتیجه رسیده اند که "تماشاگران فقط به دنبال این هستند که بنشینند و ببینند و بخندد!! پس هرچه رکیک تر و هرچه خلاقیت مبتذل در این نوع شوخی ها بیشتر، بامزه تر!!"... غافل از اینکه شوخی و طنزی که هدفش انتقاد و اصلاح طلبی نیست، شوخی و طنز واقعی تلقی نمی شود و در هیچ چارچوب اخلاقی و معرفتی جای نمی گیرد؛ بلکه هجو و تمسخر و ابتذال نام دارد. با نهایت تأثر، معلوم نیست چه اتفاقی در ساختار فرهنگی جامعه در حال شکل گیری است، که نتیجه اش این رفتارهاست و اینگونه آثار است...
فارغ از نقاط ضعف و ایرادات ذکر شده، بازی های یک دست و هماهنگ، نقطه قوت فیلم است؛ مخصوصا نقش آفرینی رضا عطاران، که در این اثر یکی از بهترین اجراهای خود را انجام داده است.
همچنین از بارزترین ویژگی های فیلم "مصادره"، ارجاع تقریباً مستقیم به برخی شخصیت ها مثل «خاوری» (اختلاسگر 3000 میلیاردی) و «هـخا» (مجری ماهواره ای ضد انقلاب) است؛ که در نوع خود جالب توجه و تحسین برانگیز است.
همچنین آماده سازی دکور، طراحی صحنه و اجرای گریم در فیلمی که روایت آن در دو مقطع زمانی قبل از انقلاب ایران و آمریکای 40 سال پیش می گذرد، دشواری های خودش را داشته است که به کمک جلوه های ویژه، نمره قابل قبولی می گیرد. ترانه تیتراژ پایانی نیز با صدای «پرواز همای» از جمله نقاط قوت فیلم است که متناسب با فضای طنز آلود سیاسی فیلم است.
بی شک مهران احمدی فر برای اکران فیلمش با اعمال ممیزی روی برخی از دیالوگ ها و اکت ها روبرو خواهد شد. او موضوع حساسیت برانگیزی برای فیلمش انتخاب کرد که احتیاج به یک استراتژی درست و دقیق داشت؛ تا موجب ارتقاء فکری بیننده و رشد سینمای ایران شود.
فیلم سینمایی "مصادره" اولین فیلم «مهران احمدی» بازیگر معروف ایرانی در مقام کارگردانی است که در ژانر "کمدی" ساخته و در جشنواره نمایش داده شد. پخش این فیلم از ۲۳ اسفند ۱۳۹۶ به عنوان یکی از فیلمهای اکران نوروزی در سینماهای ایران آغاز شده است.
آنچه در پی می‌آید نقدی بر این فیلم متفاوت است.
* مشخصات فیلم سینمایی " مصادره"
کارگردان: مهران احمدی ـ تهیه‌کننده: محمدحسین قاسمی ـ سرمایه‌گذار: سید محمد امامی ـ نویسنده: علی فرقانی ـ مشاور کارگردان: نرگس آبیار ـ موسیقی: مسعود سخاوت‌دوست ـ مدیر فیلم‌برداری: مسعود سلامی ـ تدوین: سجاد پهلوان‌زاده ـ طراح صحنه و لباس: اصغرنژاد ایمانی ـ دستیار اول صحنه و لباس: علیرضا حیدری ـ مدیر صحنه: عبدالرضا حمیدی آشتیانی ـ طراح گریم: نوید فرح مرزی ـ مدیر صدابرداری: عباس رستگارپور ـ طراحی ترکیب و صدا: آرش قاسمی ـ طراح جلوه‌های کامپیوتری: فرید ناظر فصیحی ـ طراح جلوه‌های میدانی: آرش آقابیک ـ مدیر تدارکات: امیر یمینی ـ عکاس: طاها آبیار ـ مدیر تولید: بهزاد هاشمی ـ بازیگران: رضا عطاران، هومن سیدی، بابک حمیدیان، مزدک میرعابدینی، میرطاهر مظلومی، ملینا آلیسا، هادی کاظمی، مهران احمدی، ناصر طهماسب، امیرصدرا دقانی، هارمیک سوقومونیان و...* داستان فیلم سینمایی " مصادره"
اسماعیل ــ با بازی «رضا عطاران» است ــ کارمند دون پایه سازمان اطلاعات و امنیت رژیم شاه (ساواک) است که بدون آنکه مطلع باشد وسایل شکنجه انقلابیون را خریداری می کرده است. او عاشق زنی آمریکایی (که در یکی از کاباره های تهران آواز می خواند) می شود و با او ازدواج می کند. او پس از پیروزی انقلاب، برای نجات جانش تنها دارایی باارزشش که زمینی در حوالی عباس آباد است را رها کرد و به همراه همسر و فرزندش به آمریکا فرار می کند. او سالها بعد، از دوستش که در دولت جدید ایران سمتی دارد می خواهد که زمینش را بفروشد و...* نقد فیلم سینمایی "مصادره"
«مهران احمدی» در اولین تجربه کارگردانی اش، به دوران حساس و پیچیده تاریخ کشورمان می پردازد؛ دورانی که شیرازه حکومت شاهنشاهی فرو پاشید و از سوی دیگر نظام نوپای جمهوری اسلامی شکل گرفت. او با پرداختن به این دوران در قالب طنز، زندگی یک شهروند ایرانی که در پی انقلاب اسلامی همه چیز خود را از دست داده است روایت می کند؛ فردی که هرچند در زمان طاغوت، پست مهمی در ساواک نداشته، اما بعد از انقلاب به خاطر اوضاع به هم ریخته کشور و اشتباهات تعدادی از انقلابیون، بالاجبار آواره غربت شده است.فیلم سینمایی "مصادره" در گروه کمدی های سیاهی قرار می گیرد که بیش از آنکه اسباب خنده مخاطب را فراهم کند، بیننده را متأثر و غمگین می سازد. اثری سیاسی و اجتماعی، که تنهایی ها و بدبیاری های یک بازنده انقلاب را دستمایه خود قرار داده است.
جدای از این مهم که پرداختن به چنین موضوع حساسیت برانگیزی به صورت طنز توانمندی ویژه ای را می طلبد که در توان همه نیست، شایسته است که مهران احمدی وقتی ردای کارگردانی را بر تن می کند، بدون شیطنت و غرض ورزی به روایت صحیح روزهای حساس و متفاوتی که کشور پشت سر گذاشته است بپردازد.
وقتی طنز در کنار سیاست قرار می گیرد، لاجرم کار طنزپرداز سخت تر از قبل می شود. یک طناز سیاسی هم باید از سیاست اطلاع کافی داشته باشد هم طنزنویس قهاری باشد تا بتواند در راستای اصلاح رفتار نادرست دست به قلم شود؛ و البته حقایق را نیز زیر پا نگذارد. اما این موضوع در "مصادره" مصداق نمی یابد؛ چرا که فیلمنامه با نقاط ضعف متعددی همراه است. مثلاً به جای طراحی شخصیت و موقعیت کمدی، وارد درگیری های لفظی بین عقاید جناح های مختلف می شود که در نتیجه بیننده را سردرگم کرده، روایت فیلم در جهت گیری و پایان بندی آن را به بیراهه می کشاند.
نقطه ضعف دیگر فیلم، پرداختن به اکت ها و دیالوگ های جنسی و شوخی های پیش پا افتاده کرده است. همچنین فیلمنامه کش دار و طولانی است و در ارسال پیام خود به مخاطب و سرگرم کردن او نیز چندان موفق نیست.
در زمانه کنونی، برخی طنزپردازان یا از دانش سیاسی لازم برخوردار نیستند و یا تعمداً به هیجانات توده مردم دامن می زنند. از این رو محتوای طنزهای سینمایی ما، بیشتر رنگ بوی هجوسرایی و لجبازی به خود می گیرد. همچنین تعدادی از طنزپردازان فعال در سینما و تلویزیون، چون خود را منتسب به جناح و گروهی خاص می دانند، افکار و عقاید آن گروه را به طور قالبی می پذیرند؛ کاری که برازنده یک طنزپرداز فرهیخته و نویسنده شریف نیست.
شوخی های جنسی نیز در "مصادره" تا جایی پیش می رود که فیلم را "طنز سیاسی" به "طنز جنسی" تنزل می دهد. ظاهراً کارگردان قصد دارد با طنزهای رکیک جنسی و طعنه های سیاسی از مخاطب خنده بگیرد؛ اما اگر در اولین اثر سینمایی خود، یک فیلمنامه خوب، موفق و مبتنی بر فکر در دست داشت، دیگر احتیاجی به هر ترفند و تنزلی برای جذب مخاطب نداشت.
کارگردان به دنبال تجربه ای جدید در ساختار و نوشتار سینمای امروزین یران بوده است، اما به جای جریان سازی درست، تنها چند قدم از خطوط قرمز سینمای ایران جلوتر رفته و در نمایش رقص و آواز و کاباره و خواننده و ... فراتر از شأن فرهنگی و معیارهای اسلامی سینمای نجیب ما گام برداشته است. لذا، با اینکه فیلمش شروع خوبی دارد و در ابتدا توجه مخاطب را جلب می کند، اما هنوز فیلم به نیمه نرسیده، مخاطب باهوش سینما متوجه می شود که این فیلم نیز حرفی برای گفتن ندارد و از درون، پوچ و بی مایه است.
در نتیجه، در "مصادره" با فیلم ضعیفی روبرو هستیم که در اجرا و فیلمنامه نمره قبولی نمی گیرد؛ و حتی گاهی در حد فیلم های تبلیغاتی، با دیالوگ ها و اکت های دور از اخلاق پایین آورده می شود.
احمدی سعی کرده با ستاره های محبوب و مشهور سینما در نقش های اصلی و مکمل ــ چون «رضا عطاران»، «بابک حمیدی» و «هومن سیدی» ــ و به کمک شوخی هایی که شباهتی به طنز هم ندارد(!) فروش گیشه را تضمین کند. اما طنزهای سخیف و شوخی های رکیک جنسی، این سؤال اساسی را در ذهن متبادر می کند که کدام نهاد و وزارتخانه ای به این اثر مجوز داده است؟ و چرا هنرمندان سینمای نجیب ایران به چنین رویکردی رسیده اند؟!
نهایت تاسف باید گفت که درصد زیادی از فیلمهای پرفروش سینمای حال حاضر را موضوعاتی نظیر خیانت همسران، عشقهای مثلثی و طنزهای جنسی پوشش می دهند، و ظاهراً برخی فیلمسازان برای عقب نیفتادن از قافله گیشه، راهی غیر از پرداختن به موضوعات مذکور نمی شناسند. آیا فیلمسازان محترم ایرانی، شگرد بهتر و محترمانه تری برای جذب مخاطب به سینما در آستین خود ندارند؟
ظاهراً به نظر می رسد که برخی فیلمسازان ما به این نتیجه رسیده اند که "تماشاگران فقط به دنبال این هستند که بنشینند و ببینند و بخندد!! پس هرچه رکیک تر و هرچه خلاقیت مبتذل در این نوع شوخی ها بیشتر، بامزه تر!!"... غافل از اینکه شوخی و طنزی که هدفش انتقاد و اصلاح طلبی نیست، شوخی و طنز واقعی تلقی نمی شود و در هیچ چارچوب اخلاقی و معرفتی جای نمی گیرد؛ بلکه هجو و تمسخر و ابتذال نام دارد. با نهایت تأثر، معلوم نیست چه اتفاقی در ساختار فرهنگی جامعه در حال شکل گیری است، که نتیجه اش این رفتارهاست و اینگونه آثار است...
فارغ از نقاط ضعف و ایرادات ذکر شده، بازی های یک دست و هماهنگ، نقطه قوت فیلم است؛ مخصوصا نقش آفرینی رضا عطاران، که در این اثر یکی از بهترین اجراهای خود را انجام داده است.
همچنین از بارزترین ویژگی های فیلم "مصادره"، ارجاع تقریباً مستقیم به برخی شخصیت ها مثل «خاوری» (اختلاسگر 3000 میلیاردی) و «هـخا» (مجری ماهواره ای ضد انقلاب) است؛ که در نوع خود جالب توجه و تحسین برانگیز است.
همچنین آماده سازی دکور، طراحی صحنه و اجرای گریم در فیلمی که روایت آن در دو مقطع زمانی قبل از انقلاب ایران و آمریکای 40 سال پیش می گذرد، دشواری های خودش را داشته است که به کمک جلوه های ویژه، نمره قابل قبولی می گیرد. ترانه تیتراژ پایانی نیز با صدای «پرواز همای» از جمله نقاط قوت فیلم است که متناسب با فضای طنز آلود سیاسی فیلم است.
بی شک مهران احمدی فر برای اکران فیلمش با اعمال ممیزی روی برخی از دیالوگ ها و اکت ها روبرو خواهد شد. او موضوع حساسیت برانگیزی برای فیلمش انتخاب کرد که احتیاج به یک استراتژی درست و دقیق داشت؛ تا موجب ارتقاء فکری بیننده و رشد سینمای ایران شود.