صنایع دستی کردستان، نمادی از فرهنگ و هنر ایرانی

صنایع دستی به عنوان بخشی از میراث فرهنگی و نمادی از نوع زندگی فرهنگی یك جامعه، همواره مورد توجه می باشد. به علت ویژگی زندگی سنتی در بسیاری از نقاط كردستان و عدم استیلای بخش صنعتی، هنوز صنایع دستی استان از لحاظ كیفیت و گستردگی در سطح كشور مطرح می باشد، به گونه ای كه فرش و گلیم كردستان به همراه محصولات ظریفه مانند شطرنج شهرت جهانی پیدا كرده است.

 

مهم ترین صنایع دستی استان كردستان عبارتند از: نازك كاری چوب، دست بافی، خراطی، ساخت زینت آلات محلی، سوزن دوزی و روكاری، سفال سازی، حصیربافی، گیوه دوزی، نمدمالی و ساخت محصولات چرمی. دستبافی شامل سجاده، موج، شال، جاجیم، گلیم، گلیمچه و پارچه لباسی است كه در بیشتر نقاط شهری و روستایی كردستان تهیه می شود. زینت آلات شامل انواع دستبند، گردن بند، سینه ریز، النگو، سربند، انگشتری و گوشواره است. نازك كاری با چوب شامل قوطی سیگار، شیرینی خوری، كیف زنانه، سینی، بشقاب، آجیل خوری و... می باشد.(سعیدیان، 1369، 1023).

صنایع دستی استان كردستان به علت ویژگی زندگی سنتی و استیلا نیافتن بخش صنعتی از لحاظ كیفیت و زیبایی در سطح كشور مطرح می‌باشد.

به گزارش خبرنگارباشگاه خبرنگاران سنندج، صنایع دستی استان کردستان شهرت و اعتبار جهانی دارد و هر ساله در ایام نوروز نظر گردشگران رابه خود جلب می‌کند.

استفاده از رنگ های گیاهی، تركیب نقش و اصالت طرح، موجب برتری كیفیت قالی و گلیم استان كردستان شده است. شهر سنندج و بیجار مهم ترین مركز تولید گلیم و قالی می باشد. شهرت جهانی فرش سنندج و اعتبار آن در میان بازارهای جهانی سبب شده است كه در دائره المعارف بریتانیا كه از معتبرترین دائره المعارف های دنیاست، واژه « سنه» را كه كردی سنندج است به نوعی قالی معروف ترجمه كرده اند.

قالی و گلیم استان كردستان به دلیل تنوع رنگ ، گیاهی بودن ، اصالت طرح و كفیت آن شهرت جهانی دارد و از سوغاتی‌هایی است که علاقمند فراوانی در میان گردشگران دارد.

زیورآلات محلی به عنوان یکی از سوغاتی های کردستان سابقه ای دیرینه دارد و هنرمندان سنندجی از دیرباز از قراضه‌های مس، ورشو و برنز انواع زیورآلات را که عموما طرح و شکل محلی دارد، تولید می‌کنند. این زیورآلات سنتی شامل انواع گردنبند، دستبند، سربند، سینه‌ریز، النگو، انگشتر و گوشواره در اشکال مختلف است که با نام‌های محلی ساخته می‌‌شود.

كردستان مهم ترین استان كشور از لحاظ تولیدات نازك كاری است. هنر نازك كاری تركیب قطعات بسیار كوچك از انواع چوب های پرداخت شده طبیعی می باشد كه با ظرافت خاص در كنار هم قرار گرفته و موجب به وجود آمدن قطعات بسیار ظریف چوبی همانند قلمدان و سایر محصولات می گردد. علاوه بر نازك كاری، اروسی سازی، منبت و معرق سنندج نیز از شهرت و اعتبار برخوردار است.

كارگاه های تولید پارچه لباس كردی مردانه به جولایی معروف است. این پارچه ها ده سانتیمتر عرض و در حدود بیست و یك متر طول دارند. محصولاتی همانند جاجیم یا رختخواب پیچ و جانمازها هم حاصل كار جولاها می باشد كه به صورت سنتی تهیه و به بازار عرضه می گردد.

زیبایی لباس کردی در پوشاک زنان این منطقه از تجلی ویژه ای برخوردار است. دامن ‌های بلند و بعضا پرچین و پیراهن ‌های رنگارنگ که به همراه بخش‌ های دیگر این پوشش هر بیننده ‌ای را متقاعد می ‌کند که به این زیبایی اعتراف کند.

لباس های محلی مردان در استان کردستان نیز در نوع خود بی نظیر است و به دلیل زیبایی و راحتی که دارد علاقمندان خاص خود را دارد.

در مناطق كردنشین نوعی گیوه به نام كلاش تولید می شود كه هماهنگی جالبی با لباس كردی دارد. رویه این كفش از نخ پنبه ای بافته شده و زیره آن از پارچه ی فشرده شده ساخته شده است، به همین دلیل كفشی بسیار سبك، نرم، قابل انعطاف و متناسب با محیط كوهستانی است. تولید كلاش در اصل مختص به اورامان بوده ولی اكنون در تمام شهرهای كردستان تولید می شود.

کلاش بافی در اصلاح محلی استان کردستان یا همان گیوه دوزی در بازارهای محلی و ملی رونق بسیاری دارد و هماهنگی جالبی با لباس کردی دارد.

پیشرفت ساخت صنایع دستی چوبی به علت وجود چوب درختان جنگلی مرغوب و استعداد فراوان در زمینه تعلیم و یادگیری موسیقی موجب شده استان كردستان به یكی از مناطق عرضه وسایل موسیقی، به ویژه موسیقی سنتی تبدیل شود كه نمونه آن ساخت دف، دیوان، تار، سه تار، ویولن، قانون و سنتور می باشد. 

سایر صنایع دستی استان عبارتند از: زرگری سنتی، سفالگری، ساخت مصنوعات چرمی، كارددوزی و خراطی ( استانداری كردستان، 1389 ).

دراستان کردستان هرساله بافرارسیدن سال نو جشنواره سوغات و صنایع دستی این استان به منظورآشنایی مسافران وگردشگران داخلی وخارجی باهنرهای دستی که برگرفته ازذوق وسلیقه مردم کورد کردستان است برپامی شود.